توبیخ مکرّر

آیت‌الله خامنه‌ای از همان آغازین روزهای قبول بار سنگین رهبری امت، بارها مسئولان را از دنیاطلبی، رفاه‌زدگی، اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی پرهیز داده و نسبت به ترویج این فرهنگ در میان مردم ابراز نگرانی کرده‌اند. جدای از توصیه‌های معمول یکی از اولین هشدارهای جدی ایشان نسبت به این مفاسد، در بهمن ١٣٦٨ و در آستانه سالروز پیروزی انقلاب خطاب به کارگزاران نظام است: «ما بايد عفت داشته باشيم، عفيف باشيم و به لجن بودن طبيعت بشري خودمان واقف باشيم. برادران! اين طبيعت خيلي خطرناك است.

بشر اين‏طوري است، بشر لغزش دارد. براي اين كه آدم خودش را از لغزش نگه دارد، راه اين است كه لب پرتگاه نرود. ...به لغزشگاه هاي مالي و قدرتي و ديگر لغزشگاه هاي گوناگون نزديك نشويد.»تعداد این نصیحت‌ها و هشدارها نه تنها به مرور افزایش می‌یابد بلکه به‌لحاظ لحن و کیفیت نیز متمایزتر می‌شود. در این راستا ایشان بارها زندگی پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) در دوره حاکمیت بر جامعه اسلامی را به عنوان الگوی متعالی زندگی دولتمردان برمی‌شمرند.

این هشدارهای مستمر گویای این واقعیت است که رهبری در فضای اجتماع مابازای عینی برای این مسائل دیده و درباره موضوع رواج اشرافی‌گری و دنیاطلبی و به دنبال آن مفاسد اقتصادی احساس خطر جدی می‌کرده‌اند. از همین رو، در هر فرصتی خطاب به عموم مردم و البته به صورت ویژه روحانیان و دولتمردان،درباره سقوط در این ورطه‌ها تذکرات بعضاً تندی را مطرح می‌سازند.

ایشان در ٢٣ مرداد سال ١٣٧٠ و در جمع مسئولان و کارگزاران نظام در سخنانی مفصل و صریح که گویای ناراحتی شدید ایشان از بی‌توجهی به تذکرات قبلی است، ضمن یادآوری ماجرای جنگ احد و تخطی جمعی از مسلمانان از فرمان پیامبر(ص) به دلیل طمع به غنایم جنگی و تطبیق آن با شرایط روز، می‌فرمایند: «نمي‏شود ما در زندگي مادّي مثل حيوان بچريم و بغلتيم و بخواهيم مردم به ما به شكل يك اسوه نگاه كنند.» و ادامه می‌دهند: «گاهي از جاهايي گزارش‌هاي نوميدكننده‏اي می‏ رسد و در برخي موارد انسان واقعاً عرق شرم بر پيشانيش مي‏نشيند؛ رعايت كنيد!» ایشان در این سخنرانی ضمن ذکر مصادیق متعدد از عملکرد برخی مسئولان و حتی روحانیان و انتقاد از آن‌ها، غفلت از تقوا و سلامت مسئولان را زمینه‌ساز ضایعه و روسیاهی توصیف می‌کنند.

سخنان رهبری در تابستان ١٣٧١ و در جمع بسیجیان در تبیین علل واقعه عاشورا و نقش آلودگی مردم به دنیا و لزوم عبرت‌گیری از آن نیز یکی دیگر از هشدارهای جدی ایشان در باره این موضوع به حساب می‌آید. در این سخنان ایشان از اینکه برخی به اسم سازندگی خود را غرق در پول و دنیا کرده‌اند انتقاد می‌کنند.این سخنان بی‌پرده و تند، پایان توبیخات مکرّر صریح و ضمنی ایشان نیست. در سال‌های بعد، علی‌رغم بی‌اعتنایی اغلب صاحبان مناصب تصمیم و اجرا و نظارت، هشدارهای ایشان ادامه دارد.

آیت‌ا... خامنه‌ای در خرداد ١٣٧٥ در سخنانی از نقش خواص دل‌سپرده به دنیا در انحراف جامعه اسلامی و زمینه‌سازی حادثه کربلا سخن می‌گویند و تیرماه ١٣٧٦ در یک سخنرانی نسبت به طلوع طبقه مرفّه بي‌درد جديد از درون نظام اسلامی از طریق انتصاب‌ها و زرنگي‌ها و مشرف بودن بر مراكز ثروت، اعلام خطر می‌کنند.این هشدارهای صریح را می‌توان دور جدیدی از گفتمان‌سازی رهبر انقلاب در این خصوص دانست که به تدریج منجر به ایجاد جریان جدی میان طبقات مختلف جامعه به ویژه دانشجویان و نخبگان در مبارزه با فساد و تبعیض شد.

رهبر انقلاب در فرمان معروف هشت ماده‌ای در اردیبهشت ١٣٨٠ هرگونه تسامح در مبارزه با فساد را همدستی با مفسدان تلقی می‌کنند و ضمن ردّ هر تبعیضی به بهانه انتساب به رهبری و دیگر مسئولان، پاک بودن دستی را که بناست با ناپاکی مبارزه کند الزامی می‌دانند.اینها آن بخشی از سخنان رهبری است که در سخنرانی‌های عمومی مطرح شده است؛ پس دور از ذهن نیست که تذکرات و گلایه‌های ایشان در گفتگوهای خصوصی با مسئولان به مراتب صریح‌تر و تندتر بوده باشد.این دست سخنان و هشدارها در این سالیان با ادبیات و لحن‌های مختلف همواره از سوی رهبر انقلاب مطرح شده است.

مرقومه توبیخ‌آمیز رهبری در پاسخ نامه معاون اول رئیس جمهور نیز اولین گلایه ایشان از تعلل قوای سه‌گانه در برخورد با فساد و مفسدان دانه‌درشت نبوده است و احتمالاً آخرین بار هم نخواهد بود.آنچه حائز اهمیت است اینکه به تدریج سمت و سوی سخنان و مخاطب آن تغییر کرده است. رهبری به مرور عموم مردم و در مرحله بعد جوانان و جریان‌های دانشجویی را مخاطب خود قرار می‌دهند و ضمن ارائه تصویر و الگوی شایسته کارگزار در نظام اسلامی به ویژه در حوزه مسائل اقتصادی و سلامت مالی و اداری، ایفای نقش عموم مردم و به ویژه نخبگان و فعالان جامعه در این خصوص را مطالبه می‌کنند. نقشی که مروری بر سخنان رهبر انقلاب درباره این موضوع، حکایت از جایگاه ویژه آن در نگاه راهبردی ایشان دارد.
 

منبع: شهرآرا