از تابلوهای صداقت آمریکایی و شهید حججی تا اهمیت استعدادیابی و ذکر برای اید‌ه‌یابی!

به گزارش «قاصدنیوز» سید محمدرضا میری هنرمند گرافیست و دبیر نهضت مردمی پوستر انقلاب اسلامی در یادداشتی که در صفحه اینستاگرامی خود برای اولین بار منتشر کرده است، دیدار هنرمندان گرافیک و تجسمی با رهبر معظم انقلاب که در تاریخ ۵ بهمن ۱۳۹۶ را روایت کرده است

 

متن این خاطره نگاری بدین شرح است:

 

سید مسعود شجاعی زنگ می زند. مقدمه حرفش این است: «یک خبر خیلی خیلی خوب دارم». و خبرش را خلاصه می کند که: «قرار است با جمع محدودی از بچه های تجسمی خدمت حضرت آقا برسیم و هر نفر سه دقیقه وقت دارد تا از فعالیتهایش بگوید». همه خبر خوب بود جز این یک کلمه اش: «محدود»! چانه زدن هم قاعدتا فایده نداشت. چون این همه رفقای هنرمند نهضتی را نمی شود با چانه زدن توی یک چنین جلسه ای جا کرد.

دخترم که کنار دستم نشسته، می فهمد قضیه از چه قرار است. با گریه در آغوشم می آید که: «حتما به آقا بگو من را دعا کنند». چون از قبل حرکت، نگرانم که نکته ای را از جلسه جا نیندازم و همه چیز را دقیق بنویسم، چند کاغذ از دفترچه اش برایم آماده می کند و مداد کوتاه شده ای را برایم میتراشد تا در گوشه ای از جیبم پنهان کنم که اگر بردن خودکار مقدور نبود آن را به داخل بیت برسانم.

ظهر روز پنجشنبه با رفقای اصفهان قرار می گذاریم. این طوری هم برای حرف هایی که می خواهیم در جلسه بگوییم با همدیگر هماهنگ می شویم و هم با هم می رویم. بالأخره ساعت های انتظار سر می رسد و قبل اذان خودمان را به وعده می رسانیم. استاد نجابتی و بچه ها سر وعده منتظر هستند. همه که سرجمع می شویم می رویم داخل. نماز مغرب و عشاء را با آقا می خوانیم. حضرت آقا نوافل و تعقیبات را از سر صبر و با حال خوش به جا می آورد و بلافاصله نوبت دیدار می رسد. جمله ی اول آقا غافلگیرمان می کند:

«خدا سایه ی شما جوانان انقلابی را کم نکند. الحمدلله شما جوانید و حقیقتا سال های متمادی وقت دارید تا برسید به سنین ما. اما وقت کار و پایه گذاری فعالیت های همه عمر، جوانی است. به سن ما که برسید دیگر وقت کار نیست. تصمیم بگیرید که راه درست را که در کار شما مشهود هم هست که در راه درست هستید- تا آخر، هم ادامه بدهید و هم تکامل ببخشید. گرافیک و کاریکاتور، جزو هنرهای مهم اند. هنرها هر کدام خصوصیتی دارند. البته تعریف از یک هنر، نادیده گرفتن قابلیت های سایر هنرها نیست اما هر کدام از هنرها قابلیت هایی دارند که هنرهای دیگر ندارند. یکی از خصوصیت های کار گرافیک این است که زبانش بین المللی است. شما خیلی از مفاهیم را در یک صفحه می گنجانید بدون این که ترجمه بخواهد. آن کسی که در آمریکای لاتین است، یا در آسیای شرقی است، یا در هند و چین است، همه شان اثر گرافیکی شما را میفهمند.

دیگر این که کار شما سرعت در تأثیرگذاری دارد. به محض نگاه کردنش تأثیر مورد نظرتان در مخاطب منعکس می شود. بالاخره استفاده از شعر و رمان و سینما، وقت گذاشتن و فکر کردن می خواهد. ولی پیام گرافیک البته به تناسب فهم آدمها- سریع منتقل می شود. ویژگی بعدی، کم خرج بودن است. کار گرافیکی در مقایسه با سینما و برخی رشته های هنری دیگر که خیلی هزینه می برد، کار کم خرجی است. در هر حال کار شما، تیغ تیزی است علیه دشمن و نوازش لذت بخشی است برای دوست. البته به این شرط که حادثه را درست بشناسید و به سرعت هم عمل کنید. مثل پوستر شهید حججی».

آقا از خالق طرح شهید حججی می پرسد. حاضران حسن روح الامین را معرفی می کنند. آقا از روح الامین تشکر می کند و سراغ طراح بیلبورد شهید حججی را هم می گیرد. این بار محمدرضا دوست محمدی معرفی می شود. آقا به او رو می کند که: کار شما بود؟ دوست محمدی که تازه شیرینی در دهان گذاشته عذر خواهی می کند که: بله. ببخشید شیرینی داخل دهان گذاشتم. آقا لبخند میزند و می گوید: اتفاقا خوب است. کامتان شیرین باشد بهتر است... کمی فکر می کند و دعا می کند: «خدا کار با ارزش شما را در چشم همه شیرین کند!»

و ادامه می دهد: البته بعضیها قدر نمی شناسند. مثل همین کار صداقت امریکایی که خیلی خوب و درست هم بود، اما که یک عده دوستان خودی کج سلیقه قدرش را نشناختند و نگذاشتند بماند. هرچند هنوز هم وقت این حرف نگذشته. الآن دیگر همه حتی آن دوستان هم به صداقت آمریکایی پی برده اند».

طراح پوستر «صداقت آمریکایی» صابر شیخ رضایی در می آید که: «من از طراحان فحش خور هستم» و آقا می گوید: «فحش خوردن عیبی ندارد. از همه ی شما بیشتر، من در همین سنین فحش خورده ام. در مشهد، همزمان هم زیر شلاق ساواک و مرکز آمادهی توجه مخالفان و حتی خودی ها بودم».

*

میان بحثها، آقا گریزی میزند به واژه ی پوستر: «پوستر واژه ی خوبی نیست. بیگانه است. بگویید پرده یا لوح. البته پرده آدم را یاد پرده های بزرگ سینما با پرده خوانی های کربلا و... می اندازد. شاید واژه ی لوح بد نباشد». یکی از بچه ها می گوید: «پوستر را اعلان هم می گویند». آقا میگوید: اعلان قشنگ نیست. نمی چسبد. لوح از اعلان بهتر است.» و بلافاصله با خنده، فضای سنگین را با مزاحی می شکند: «حالا هر کس از فردا خلاف لوح حرف زد، بهش نگویید ضد ولایت فقیه!» و خنده ی جمع را باز با تذکر اصلی اش جمع می کند: «روی عبارت اصراری ندارم. ولی اصرار دارم در ادبیات در مقابل واژگان بیگانه بایستیم. حالا یک وقتی هست لغت عربی استفاده میکنیم که جزو زبانمان شده. هرچند من خودم هم گاهی کلمات فارسی را بر عربی ترجیح میدهم. مثلا نمی گویم «قبل»؛ میگویم «پیش». هم زیباتر است و هم فارسی است. اما به هر حال به قول مرحوم آل احمد این لغت های عربی که در فارسی هست، دیگر بخشی از زبان من شده. ولی زبان فرنگی را از اول نباید قبول می کردیم. الآن هم دارد زیاد می شود. به خصوص دارند زبان انگلیسی را وارد زبان ما میکنند».

*

اما بحث زبان این جا تمام که نمی شود هیچ، به بحث ادبیات هم می کشد. وقتی آقا از طراح بیلبورد «آرش کمانگیر» می پرسد و دوباره اسم دوست محمدی به میان می آید، از او می پرسد: شما چهارپاره ی مرحوم مهرداد اوستا درباره ی آرش را خوانده اید؟» جواب منفی است. آقا خیلی جدی با لحن تذکر ادامه می دهد: «بخوانید. با ادبیات انس پیدا کنید. شعر به گرافیک خیلی کمک میکند. به همه ی هنرها کمک می کند». یکی از حاضران به شعر آرش سیاوش کسرایی اشاره می کند. آقا بیتی از آن را می خواند و می گوید: من هم شعر خوبی است ولی شعر اوستا خیلی خوب بود که من در نماز جمعه هم خوانده ام یکبار. بود گاهی که مردی آسمانی به تیری سر فرازد لشکری را/ تنهد جان در یکی تیر و رهاندا ز ننگ تیره روزی، کشوری را». .

*

مجلسی، یکی از بچه های اصفهان درباره ی یکی از دردهای مشترک بچه ها حرف می زند. به تناسب پوسترهایی که چند ماه پیش در این باره در اصفهان تولید کرده اند، از ماجرای تخریب هویت مزار شهدا به اسم یکسان سازی در کل کشور گلایه می کند و گزارشی تقدیم می کند. آقا با برافروختگی آشکاری می گوید: «بیخود یکسان سازی می کنند! من بارها گفته ام نکنند...»

از گوشه و کنار صدا بلند می شود که: «آقا در شهرها و حتی روستاها دارند ادامه میدهند». آقا به مومنی اشاره می کند و با بچه های آیه ی اصفهان مزاح می کند که: مثل اینجا که سوره دارند، شما هم آنجا آیه دارید؟

*

آقا به مناسبتی اهمیت استعدادیابی را هم متذکر میشود: «در حدیث داریم که: الناس معادن کمعادن الذهب و الفضه... انسان ها مثل معادن طلا و نقره اند. باید شناخت و استخراج کرد و البته جای خوب هم استفاده کرد. مهمترین کار این بچه ها این است که هر جا استعدادی دیدند کشف کنند و تربیت کنند»

محمدرضا دوست محمدی ضمن اینکه به مزاح میخواهد آقا هنرمندان تجسمی را هم مثل شعرا بیشتر به حضور بپذیریند، پرسش دیگری در میان می گذارد: «گاهی بین موضوعات و اولویتهای مختلف می مانیم. از بین اولویت های مختلف مردم روی کدام کار کنیم؟ چه کار کنیم که مسائل ریز و کلان جای هم را نگیرند؟» پاسخ آقا از جنس یاد دادن ماهی گیری است: اگر می خواهید اولویت شناسی و اولویت یابی شما عمیق شود، با نهج البلاغه انس پیدا کنید. با این نگاه بخوانید که تحلیل شما از اولویت ها را تقویت کند. خیلی از مسائلی که این جا گفته شد، نکات اجرایی است؛ اما مهم تر، فهم و فکر است. در خیلی از کارها مشکل ما ذهنیت مخاطب است. مثلا همکاران ما می آیند و من اگر از آنها بخواهم تولید ملی را پیش ببرند، تأیید می کنند؛ ولی بیرون که می روند کاری نمی شود. همه می گویند بله. ولی عمل نمی شود. علتش این است که باور نیست. پس باور لازم است. نهج البلاغه خیلی راه را در زمینه ی باور باز می کند».

*

محسن مؤمنی شریف، رئیس حوزه هنری کشور که دو شاعر را هم برای شعر خوانی آورده است، حضار را یکی یکی از روی برگه ای معرفی می کند. استاد سید مسعود شجاعی طباطبایی دقایقی درباره ی تجربه ی فراخوان کاریکاتور «هولوکاست» و تأثیرگذاری اش در برزیل و آسیای شرقی و... صحبت می کند و با تشویق و تأیید آقا روبرو می شود.

کم کم بحث گرفتن یادگاری و تبر کی پیش کشیده می شود. یکی از بچه ها می گوید: «انگار همه از شما انگشتر می خواهند. مخصوصا آن یکی که دست خودتان است!» آقا می گوید: «به همه انگشتر و چفیه هدیه میدهم، اما این یکی...

بعضی ها دست بلند می کنند که مال ما! حامد مغروری اجازه می گیرد و می گوید: «ما در این جبهه هر چه فعالیت می کنیم، به برکت دو استادمان است. یکی سیدمسعود شجاعی و دیگری مسعود نجابتی. استاد نجابتی به ما انگیزه و سرخط می دهد و برای ما در این جبهه الگوست. اگر همه موافق باشند انگشتر دست آقا به استاد نجابتی هدیه شود». همه صلواتش را می فرستند. اینطوری نقصان معرفی استاد هم جبران می شود؟ استاد مسعود نجابتی که مدیر عامل انجمن هنرهای تجسمی بنیاد روایت فتح نیز هست هم سخنان کوتاهی می گوید و البته جای همه ی گرافیستهای غایب در جلسه را هم خالی می کند و می گوید:

از آقا تقاضای پیام و ارائه راهنمایی شد برای بچه های گرافیست. آقا فرمود: «همینها که گفتم پیام من بود. به بچه ها بگویید».

بچه های «نهضت مردمی پوستر انقلاب» معرفی می شوند و اینکه از این تشکل کشوری، چند نفر از مشهد و قم و اصفهان در ترکیب این جلسه هستند. وقتی اسم مشهدی ها می آید، آقا با لبخند و تعبیر «همشهریهای ما» بهشان خوش آمد می گوید و به تناسب اسمی که از شهید فخار به میان می آید، از اتفاقات انقلاب مشهد و ۹ دی و سخنرانی خودشان در آن روز خاطراتی می گویند.

*

بنای جلسه تا ساعت هفت و ربع بود و آقا اول مژده دادند که تا هفت و نیم خواهند نشست. حالا راس هفت و نیم است و آقا دستانشان روی دسته صندلی است به نشانه ی بلند شدن.

بچه ها از جا می جهند برای دستبوسی و عرض حال. اول از همه سید مسعود شجاعی  قندانی را می برد پیش تا آقا برای مریض ها دعایی بخواند.

*

على حیاتی ذکر یا دعایی برای تنگناهای سخت ایده یابی می خواهد! آقا تأملی می کند و می گوید: در این خصوص که نه، ولی من این ذکر را خیلی مؤثر میدانم: سبحان الله و الحمد لله ولا اله الا الله و الله اکبر». او هم شادان تقاضای عکس یادگاری دسته جمعی می کند و آقا قبول می کند.

*

دوست محمدی فرصت را غنیمت می شمارد و بین چند تا اسم برای فرزندی که در راه دارد، از آقا نظر می خواهد و از میان اسم ها «سلمان» پسندیده می شود. من خودم را جلوی آقا می یابم. بعد از رساندن سلام دخترم، از آقا خواهش می کنم حالا که نتوانستیم گزارش بدهیم، اجازه دهند در سفر نوروزی امسال، همه بچه ها در مشهد خدمتشان برسند و گزارش استانهای مختلف را بدهند. آقا جوابشان را موکول به شرایط آینده می کنند. آخر جلسه، غیر از چفیه و انگشتری که به همه هدیه می شود، هرکس چند دانه قند تبرکی هم از آن قندان برای ملتمسین دعا برداشته...

من غیر از همه یادگاری ها، چند برگ کاغذ هم دارم که ریز به ریز نکات جلسه را رویش یادداشت کرده ام. مداد کوچکی که دخترم برایم آماده کرده بوده، آخرسر، بانی خیر میشود.