تنوع غذای معنوی برای ما چندان مرسوم نیست/ چرا به خواندن مناجات شعبانیه در دیگر ماه‌ها توصیه نشده است؟

به گزارش «قاصدنیوز»، حجت‌الاسلام شیخ محمدحسن وکیلی از اساتید جوان درس خارج حوزه علمیه مشهد در طی گفتارهایی با موضوع " نظام‌واره سلوک در مناجات شعبانیه" که به مناسبت ایام رجب و شعبان در هیئت حضرت زهرا(سلام الله علیها) مشهد مقدس ایراد می‌کند، به بیان نکته‌ای مهم و کاربردی پیرامون موضوع «ایام خاص خواندن ادعیه و مناجات‌ها» پرداخته‌ است که خلاصه‌ای از آن در ادامه می‌آید:

 

 

روح انسان برای حرکت به سمت خدا مثل بدن نیاز به مواد مختلف دارد. همان‌طور که بدن با یک غذا و نوشیدنی خاص هیچ‌وقت اشباع و درمان نمی‌شود، روح نیز این‌گونه است. در مکاتب تربیتی الهی برای اینکه یک انسان ترقی و رشد پیدا کنند، هیچ‌گاه روح انسان منحصر را به یک غذای خاص نکرده‌اند. البته اکتفا برای زنده ماندن بدن به نان‌وآب می شود کرد همانگونه که برای زنده ماندن حداقلی روح، همین نمازهای واجب کفایت می کند.

 

اما برای رشد و تکامل روح انسان، انواع مختلفی از خوراک‌های معنوی از قبیل ذکرها، ادعیه و نمازها که در لسان شریعت آمده لازم است و همانند سفره‌ای رنگین است که بر روی آن انواع مختلفی از مواد خوراکی وجود دارد که هرکدام به مقدار و حدی، موردنیاز بدن است.

 

این موضوع سبب شده است که در میراث ائمه(ع) برای هر وقتی دعای خاصی وارد شده است. ما معمولاً عادتمان این است که مجموعه عبادات ثابتی را یاد داریم و همیشه و در کل سال آن را انجام می‌دهیم. به عبارتی تنوع تغذیه معنوی برای ما چندان مرسوم نیست. اما ائمه(ع) این‌گونه نبوده‌اند، مثلاً وقتی هلال ماه رجب طلوع می‌کرده است، نوع خاصی از ادعیه را می‌خواندند و ماه‌های دیگر به نوع خودش.

 

هر ماهی در عالمِ معنا خصوصیات خاص و ملکوت خاص خود را دارد و متناسب با آن ماه، ادعیه‌ای متفاوت وارد شده است. لذا مراتب ادعیه متفاوت و کم‌وزیاد شده و شاکله آن‌هم تغییر می‌کند. در برخی از ماه‌ها که حالات معنوی در آن خیلی قوی است به‌تناسب آن سطح ادعیه نیز خیلی بالا می‌رود، لذا می‌بینید در رجب، شعبان و رمضان(که اوج آن است) سطح ادعیه متفاوت می‌شود. از سوی دیگر می‌بینیم در مفاتیح برای برخی ماه‌های دیگر دعای خاصی به دست ما نرسیده است، البته این موضوع قابل‌ذکر است که ادعیه‌ای به دست ما نرسیده است.

 

ماه رجب و شعبان و رمضان در میان ایام سال اهمیت خاصی دارد. شما شنیده‌اید که برخی بزرگان و اولیاء الهی دعا می‌کردند که خدا عمرشان را طولانی کند تا ماه رجب و شعبان و رمضان را درک کنند و اگر خواستند از دنیا بروند، پس‌ازاین ماه‌ها باشد. در روایت هم داریم که این سه ماه حالت تدریجی دارد. ماه رجب سفره خاص الهی برای خواص پهن است، ماه شعبان مقداری عمومی‌تر است و ماه رمضان هم سفره عام الهی پهن است و همه از آن اعم از خواص و عوام از آن بهره می‌برند.

 

نکته لطیفی که وجود دارد این است که ائمه^{(علیهم‌السلام)} این مناجات را در ماه شعبان می‌خواندند. برخی بزرگان می‌گویند که اگر حال افراد در ماه‌های دیگر اقتضا کرد، خوب است مناجات شعبانیه را بخواند. مرحوم ملکی تبریزی می‌گفتند خوب است برخی فقرات مناجات شعبانیه را مداومت کنید، مثل این فقره معروف " الهی هب لی کمال االانقطاع الیک و انر ابصر قلوبنا بضیاء نظرها الیک..." که برخی بزرگان بر آن مداومت داشتند و مرحوم آیت‌الله ملکی تبریزی می‌گفتند خوب است در قنوت نمازهای واجب و مستحب زیاد بخوانید، اما اصل این دعا با این صدر و ذیل و نحوه ورود و خروجش متناسب با شأن ماه شعبان است. یعنی افق خاصی است که مربوط به ماه شعبان است. لذا انسان باید دقت داشته باشد که در ماه رمضان ننشیند تمام ماه را مناجات شعبانیه بخواند! بلکه باید متناسب با حال بنده در ماه رمضان ادعیه مخصوص به خود همانند افتتاح، ابوحمزه و... را بخواند. این نکته مدنظر باشد که هر دعایی با سبک خاصی با خدا ارتباط برقرار می‌کند، مظهر برخی از اسما و صفات الهی است و آن ماه هم متناسب با آن صفات و اسماء الهی است.

 

پیامبر فرمودند: "الشعبان شهری؛ شعبان شهر من است" و درجایی دیگر حضرت رسول(ص) فرموده‌اند: این ماه ماه من است و با عبادت و روزه گرفتن در این ماه مرا یاری کنید. این عبارت من مرا یاری کنید شاید به این نحو تفسیر گردد که گویا حضرت می‌خواهند تصرف و دستگیری خاصی در این ماه انجام دهند که می‌گویند شما قابلیتش را در خودتان ایجاد کنید که خدا و اولیا از شما دستگیری کنند.