به نام سعدی به کام رقاصان/روایتی برای دل گشایی آقای وزیر/تصاویر

به گزارش قاصد نیوز به نقل از  نما ،خبر همین قدر ساده بود؛ علی جنتی در حاشیه مراسم رونمایی از نهج‌البلاغه مطلا در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ در جمع خبرنگاران در ارتباط با تک‌خوانی بانوان در اجرای آثار موسیقی گفته بود: هرکس در اظهار نظر شخصی خود در این باره آزاد است اما حتی بین مراجع تقلید هم نظر واحدی در این زمینه وجود ندارد. بعضی از مراجع تقلید گفته‌اند تک‌خوانی خانم‌ها اگر موجب مفسده نباشد؛ ایرادی ندارد.

این خبر و صحبت های آقای وزیری که در مورد نظرات مراجع تقلید هم متمم و مکمل صادر می کند همان روزها با واکنش هایی مواجه شد ولی گویا این واکنش ها در اعتقاد راسخ آقای وزیر خدشه ای ایجاد نکرد.

شاید هم اعتقادات ناگفته ای هم داشته باشند. این روزها تالار وحدت میزبان تئاتری به نام باغ دلگشا است. تئاتری به کارگردانی پری صابری.

 

تئاتری برای سعدی شناسی
در پوسترها و تبلیغات اینترنتی تئاتر تاکید روی سعدی و زندگی اش بود. این یعنی مخاطب باید منتظر زندگی سعدی باشد. تئاتر از آن جایی شروع می شود که صحنه تاریک می شود و شعر مشهور بنی ادم اعضای یکدیگرند با نشان دادن تصویر کودکان گرسنه سیاه پوست خوانده می شود. روی پوستر تئاتر نوشته بود، تئاتر موزیکال این یعنی این که دیدن دو گروه موسیقی روز صحنه طبیعی است. دو گروه مکمل. اما جالب بود که با وجود دو گروه زنده و چند هم خوان و دو خواننده باز هم از موسیقی کلاسیک و پاپ غیر زنده و ضبط شده هم استفاده شد. برای نمونه شروع این شروع این تئاتر با آهنگی کلاسیک و کاملا غربی بود. و در بخش های دیگر برای رقص های متنوع هم از این آهنگ ها به اندازه کافی وام گرفته شد.
در ادامه نقال شهر فرنگ روی صحنه آمد از تمدن ایران می گفت و مخاطبانش از او در مورد اسطوره ها می پرسند تا جایی که به سعدی رسید. از جمله نکاتی که در این تئاتر استفاده شده بود، تنوع فضاها برای معرفی سعدی بود، از این که نقال شهر فرنگ از او بگوید، خودش بیاید قصه اش را بگوید و یا این که در قالب اشعارش روایت با محوریت موسیقی پیش برود با این وجود تئاتر بیش از دو ساعت طول کشید و در نیم ساعت آخر مخاطب ها به سراغ موبایل هایشان می رفتند و آن هایی که نزدیک تر به در خروجی بودند با رفتن را به ماندن ترجیح می دادند. پری صابری در مورد اشعار سعدی و انتخاب آن ها برای تئاترش خوش سلیقه بوده است به طوری که اگر کسی خیلی هم با ادبیات و شعر مانوس نباشد از این انتخاب ها و اشعار به وجد می آید. اما در مقابل چند نکته قابل تامل هم وجود دارد. حضور یک دلقک، تلخک، شوخ بود و این که به نوعی به زحمت سعی در خنداندن مخاطب می کرد که به نظر منطق و اصول را از بین می برد. رعایت نکردن توالی روایت های زندگی سعدی، برای نمونه بعد از ماجرای جنگ های سعدی و پیری اش روایت هایی از دوره کودکی اش نقل شد و استفاده از برخی از منابع و دست گذاشتن روی بخشی از زندگی سعدی که محل بحث است.

 

لذت های حلال در سالن! 
صابری در مصاحبه ای گفته بود تئاتر من به مذاق همه خوش نمی آید و این دلیل تفاوت کار من است. این تفاوت در کار و خوش نیامدن را می توان در چند چیز دید. یکی از ریزکاری هایی که شاید برای فرار از انتقادها بوده است. انتخاب لباس مشترک و یک سان برای سیاه لشکران خانم و آقا بود و حتی این که بعضی از مردان موهای بلندی داشتند، این امر باعث می شد که در رقصیدن ها، حرکات موزون، مرد یا زن بودن ها به سختی تشخیص داده شود و در این حال که مخاطب از دیدن رقص زنانه لذت می برد، نتواند تشخیص درستی از جنسیت رقاص داشته باشد. به این ترتیب صاحب اثر هم رقص عواملش را به نمایش گذاشته و هم این که از دست مخاطبان منتقد برای اختلاط رها شده است و می تواند دلیل برای آن ها داشته باشد. رقصیدن هایی که به بهانه های مختلف انجام می شد. از تکه های بی ربط به زندگی سعدی که رقص های خاص تک نفه داشت تا رقص سما و حتی چند صحنه رقص های خاص غربی ها حتا رقص با میله، استریپ دنس، که توسط خانم ها انجام شد. در بین این رقص ها حضور خانم ها و آقایانی که در حین رقص برخورد فیزیکی با هم داشتند هم جالب توجه بود. در این بین و با دیدن این صحنه ها این سوال در ذهنم می چرخید که اگر خواندن زن تک خوان از نظر آقای وزیر اشکال ندارد. رقصیدن دختران و زنان با لباس هایی که حجم بدنشان به وضوح مشخص است و در حرکت های موزون شکل نامناسبی هم دارند هم اشکال ندارد؟
یا این که برخوردهای فیزیکی که بین زن و مرد اتفاق می افتد هم فاقد اشکال است؟
در ادامه این تئاتر یک شاهکار رقص هم بود. یک رقص تمام عیار توسط یک مرد بود که با لباس زنانه و حتا موهای افشان چند دقیقه ای مخاطب را بوجد می آورد، رقصی که بازیگر شئونات را به هیج وجه رعایت نمیکرد؛ طوری که بعضی ها در سالن ایستادند و با اهنگ تند رقاص هم اهنگ دست می زدند. مخاطبان آن قدر به وجد آمده بودند که متاسفانه بعد از روشن شدن چراغ های سالن اصلی تالار وحدت بخشی از سالن روسری روی سرشان نبود.
بخش جالب توجه تئاتر که شاید زمانی بیش از نیم ساعت هم به خودش اختصاص داده بود خواندن خانمی بود که تک خوانی می کرد و غیر از دو سه مورد به صورت کاملا غیر محسوس کسی هم خوانش نبود و به تنهایی روی صحن هنر فرسایی می کرد. انقدر این مورد برای مخاطبان هم غریب بود که بعضی ها با تعجب و شگفت زده و حالتی مبهم با یکدیگر در این مورد صحبت می کردند. البته این مورد توسط آقای وزیر ارشاد بلا مانع بود وگرنه قطعا ایشان و یا زیر مجموعه شان به این تئاتر بها نمی دادند.

 

نگاه خوش بینانه
شاید بدبینانه نباشد که بگوییم کارگردان با یک هدف مشخص در برخی از بخش های تئاتر از برخی کلیدواژه ها و صحبت ها استفاده می کرد. مثل: بگم بگم کردن/ با ریش و دستار نمی شود کارها درست / یا این که حاکمان انسان های خودخواه و خود رایی هستند که فقط خود را می بینند و فقط به منافع خود می پردازند. مرشد داستان از افتخارات مردم ایران و تمدن غنی اش و حاکمان بی عرضه که نمی توانستند کار برای ایران از پیش ببرند و همیشه باعث زحمت و سختی بودند هم گفت. پری صابری تحصیلات دوره متوسطه تئاتر خود را در پاریس گذرانده و در سال ۵۷ از ایران رفته بود. وی بعد از دوره ای در امریکا و فرانسه دوباره به ایران باز گشت. از جمله افتخارات!! صابری می توان به دو نمایش “شمس پرنده” و “اسطوره سیاوش” در تالار یونسکوی پاریس به روی صحنه برده و نشان شوالیه کشور فرانسه را نیز دریافت کرد اشاره کرد.

روحیه ای صد چندان برای پری و روایتش
دیدن و حضور در جلسات آثار هنری و بازدید از آن ها برای هنرمندان یکی از ابزارهای هویتی است. یعنی باید این اثر دارای یک وجه خاص و متمایزی از دیگر آثار داشته باشد. یا این که تهیه کننده آن دارای اهمیت و ارزش و اعتباری باشد. حالا این که پری صابری یا باغ دلربایش کدامیک از این گزینه ها را دارد, که آقای وزیر شخصا قدم رنجه فرموده و در اتالار وحدت برای تماشای تئاتر حاضر شدند؛ را نمی دانم. جالب است که این حضور با یک قوت قلب مضاعف برای صابری همراه بود؛ آقای وزیر بعد از پایان اجرای نمایش به ‌دعوت صابری روی صحنه رفت و ضمن قدردانی از کارگردان و گروه نمایش گفت: این نمایش، مانند آثار پیشین خانم صابری، اثری به ‌یادماندنی! است. “باغ دلگشا” با نمایش‌نامه‌ای زیبا و اجرایی زیباتر، جزو آثاری است که من همیشه دوست داشتم در ایران اجرا شود!. در این نمایش، مفاهیم بلند عرفانی و میراث فرهنگی دیرینه‌ی ما در شخصیت سعدی که خود از مفاخر ادبیات فارسی است، متبلور و متجسم شده‌است.
علی جنتی هم‌چنین اظهار امیدواری کرد که با حمایت دولت تدبیر و امید تالارهای متعددی برای اجرای آثار هنری ساخته شود.
گاهی وقت ها قلم هم می ماند که چه بگوید و بنویسد. !

 

چند سوال؟
چندی قبل کتاب «اسرار آیت» کتابی بعد از سی و اندی سال برای اولین بار برای شهید دکتر آیت آماده انتشار شد که وزارت ارشاد در ممیزی چند قسمتش را رد کرد، ماجرای ملی گرایان و وزیر خارجه شدن میرحسین موسوی باید اصلاح یا حذف می شد. این یعنی اصل روایت مستند اتفاق افتاده اصلاح شود. آیا چنین تئاتری با این حجم از اختلاط، رقصیدن و آوازهای غنایی نیاز به هیچ گونه مجوزی نداشته است؟
روایتی تکه و پاره از زندگی سعدی آن هم با این تشتت منابع موجود به هر ضرب و آوازی باید برای آشنایی مردم روی صحنه بیاید و در مقابل یک کتاب که همه منابع اش مستند است، مورد ممیزی قرار بگیرد؟ شاید همه این ها معنی اعتدلال است و ما بی خبریم.