ارکستر ناهماهنگ سعودي بعد از عبدالله

ملک عبدالله بن عبدالعزيز پادشاه عربستان سعودي در ساعت يک بامداد روز جمعه (به وقت محلي) پس از 9 سال حکمراني در 90 سالگي در شهرک پزشکي گارد سلطنتي در شهر رياض درگذشت. دربار پادشاهي در بيانيه اي از پادشاهي برادر ناتني و کهنسال او، سلمان بن عبدالعزيز خبر داد و شاهزاده مقرن بن عبدالعزيز به عنوان وليعهد معرفي شد. رياض تلاش مي کند تا با معرفي سريع جانشين پادشاه متوفي يک ارکستر هماهنگ از دربار سعودي به نمايش بگذارد. اما تحليل گران معتقدند پايان عبدالله را مي توان آغاز بحران هاي داخلي زيادي براي آل سعود دانست. در ادامه به چالش هاي داخلي دربار سعودي پس از مرگ ملک عبدا... پرداخته مي شود.

چالش اول چالش جانشيني است. سيستم ناکارآمد جانشيني باعث شده تا نزاع بر سر تقسيم قدرت به عنوان مسئله اي ديرينه ، همواره سلطنت سعودي ها را به چالش بکشد. با مرگ عبدالله 90 ساله، بر اساس منشور عبدالعزيز ، برادر80 ساله اش که دچار زوال عقل است به قدرت رسيده است. تحليل گران معتقدند ملک سلمان خيلي زودتر ازآن چه که تصور مي شود جايش را به مقرن برادر 70 ساله خود خواهد داد و اين جابه جايي هاي متناوب ساختار نظام سياسي فرتوت سعودي را از هم خواهد پاشيد. منشور عبدالعزيز (انتقال حکومت ميان فرزندان عبدالعزيز) علاوه بر اين موضوع جانشيني را به چالش نسلي در ميان شاهزادگان سعودي پيوند زده است.

نسل دوم شاهزادگان سعودي خود را محق تر از پدران و عمو هايشان براي حکمراني مي دانند. به عنوان نمونه مي توان به متعب بن عبدالله فرزند پادشاه سابق اشاره کرد که تلاش داشت بعد از پدرش قدرت به نسل دوم واگذار شود. شايد از همين رو بود که ملک سلمان پادشاه جديد، قبل از دفن جنازه عبدالله پسرش را از کار برکنار کرد.

چالش ديگر چالش قبيله اي در درون دربار سعودي است يعني رقابت ميان سديري ها و شمري ها. سديري ها يکي از بانفوذترين شاخه هاي اصلي خاندان سعودي به شمار مي روند. سلمان از اعضاي يک جناح قدرتمند خاندان سلطنتي موسوم به گروه "پسران سديري" است. او يکي از هفت پسر ملک عبدالعزيز، بنيانگذار پادشاهي سعودي، از يکي از همسرانش به نام حصه بنت احمد السديري است که چند تن از آنان هنوز زنده هستند و از افراد متنفذ خاندان سعودي محسوب مي شوند. ملک فهد، پادشاه پيشين سعودي در سال هاي ۱۹۸۲ تا ۲۰۰۵ نيز يکي از پسران حصه بود. با اين حال پادشاه پيشين از شمري ها بود. او با انتصاب فرزندانش به رياست گارد ملي و پست هاي حياتي نشان داد به دنبال تثبيت جايگاه فرزندان خود در ساختار قدرت عربستان است. حالا با تغييرات انجام شده در خانواده سلطنتي، شرايط به ضرر جناح شمري ها شده است و نيروهاي سديري بار ديگر پس از 10 سال در حال قبضه کردن قدرت هستند. با اين وضعيت، به نظر مي رسد آنها اجازه نخواهند داد که چهره هاي اصلي جناح شمري ها از جمله متعب بن عبدالعزيز پسرش و خالد التويجري رئيس دفتر او، سهم چنداني از تقسيم قدرت در عربستان پس از ملک عبدالله داشته باشند.

چالش مدرنيزاسيون، سومين چالش جدي دروني دربار سعودي است، برخلاف ملک عبدالله که تلاش مي کرد در يک تعامل مثبت با مدرنيته مسير حرکت جامعه قبيله اي عربستان را به سوي يک جامعه مدرن هموار سازد. جانشين وي ملک سلمان به شدت با اصلاحات اجتماعي مخالف بوده و دل در گرو محافظه کاري سنتي و ديني دارد.

امري که شکافي عميق ميان شاهزادگان سعودي ايجاد کرده است. حرکت به سمت محافظه کاري سنتي و يا تکيه بر وهابيت براي پيشبرد اهداف سياسي نه تنها چالشي داخلي براي دربار سعودي محسوب مي شود بلکه تبعات بين المللي زيادي براي رياض خواهد داشت.

آخرين چالش دروني دربار سعودي بعد از مرگ ملک عبدالله را مي توان به چالش شخصيت ناميد. ملک سلمان بر خلاف سلف خود از يک شخصيت مقتدر برخوردار نيست . علاوه بر کسالت جسمي، وي به شدت از زوال عقل رنج مي برد به طوري که سال گذشته در ديدار با «علي زيدان» نخست وزير ليبي از وي خواسته بود که سلامش را به «برادر سرهنگ قذافي» برساند! همين امر باعث مي شود تا ارکستر شاهزاده هاي سعودي بعد از عبدالله خيلي هماهنگ ننوازد.

 

منبع: روزنامه خراسان