نقد گفتمانی بر یک حکم انتصاب در شهرداری مشهد

مرتضی سعیدی زاده، کارشناس و فعال فرهنگی اجتماعی/ «مسائل فرهنگی در همه‌ی شهرها به‌ویژه تهران به عنوان پایتخت جمهوری اسلامی ایران بسیار مهم است و باید به این مسأله توجه شود که فرهنگ ما فرهنگ انقلاب اسلامی و ارزش‌های دینی است. باید ارزش‌های انقلاب و اسلام در همه‌ی بخش‌های فرهنگی رعایت شود و این کار نیازمند تلاش، انگیزه و عزم لازم است». ^{مقام معظم رهبری(حفظه الله)}

 

شاید شما مخاطب این فرمایش رهبر معظم انقلاب را نهادها و دستگاه های فرهنگی کشور از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی، صداو سیما و یا سازمان تبلیغات اسلامی و یا... بدانید ولی جالب است بدانید خطاب این بیانات معظم له شورای اسلامی شهر و شهرداران مناطق مختلف تهران می باشند که در چهارم تیرماه 1386 با معظم له دیدار داشتند.

 

البته عبارت‌هایی نظیر «جاری و ساری ساختن روح دیانت و اخلاق اسلامی در فضای شهری، گسترش اخلاق اسلامی و ملکات فاضله اسلامی در مردم و محیط های فرهنگی شهرداری و در کیفیت اداره بوستانهای شهری و در فرهنگسراها و فعالیت های تبلیغاتی، فرهنگسازی و انجام فعالیت های تبلیغاتی در حوزه مسائل فرهنگ عمومی، گسترش نمادهای دین و اخلاق, چشم نواز بودن مظاهر معنویت در شهر، گرایش پیدا کردن مردم به معنویات، محسوس بودن نشانه های فرهنگ اسلامی ایرانی در شهرها، ترویج فرهنگ نظم و قانون در شهر، اختصاص دادن تابلوهای تبلیغاتی برای ترویج ارزشها و آرمانهای اسلام، انقلاب، امام و شهدا، استقرار بخشیدن به جو اسلامی و فرهنگی سالم در شهرها، اختصاص دادن تابلوهای تبلیغاتی برای اصلاح فکر و فرهنگ مردم و مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن و افزایش ایمان و اعتقاد مردم، عدم اختصاص تابلوهای تبلیغاتی شهری به تبلیغات خارجی و مصرف گرایی، تبدیل شدن فرهنگسراها به سرایی برای فرهنگ اسلامی و انقلابی و دمیدن روح تعهد در مردم، دارا بودن فرهنگسراها از یک مدیریت متعهدانه, انقلابی و دینی، استفاده از افراد اهل فرهنگی , متدین و انقلابی و معتقد به اسلام سیاسی و مردم‌سالاری دینی در مراکز فرهنگی و ...» همه و همه مطالبات رهبر معظم انقلاب اسلامی از شوراهای اسلامی و شهرداران شهرها طی 15 سال گذشته می باشد که غالبا مورد بی مهری و عدم پیگیری مسئولین شهری قرار گرفته است.

 

حال جای سوال و جای بسی تاسف دارد که در دوره ای که شورای اسلامی شهر مشهد با گفتمان اصول گرایی، عدالت خواهی و انقلاب اسلامی سرکار آمده است و شهردار و معاون فرهنگی ای متعهد و ارزشی را انتخاب کرده اند باز هم در حکم انتصاب مدیر عامل سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری مشهد عباراتی نظیر فرهنگ شهروندی و هویت شهروندی در سه بند آورده می شود که در هیچ کجای از منظومه فکری حضرت امام(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی(حفظه الله) حتی اشاره ای به آن نشده است و عبارت فرهنگ دینی و انقلابی  که مورد تاکید معظم له می باشد در هیچ جای حکم ندیده نمی شود.

 

آیا متن این حکم توسط معاون محترم فرهنگی اجتماعی شهرداری که فردی با سوابق ارزشمند انقلابی و اسلامی می باشند تهیه شده است؟ که اگر چنین باشد جای بسی تعجب دارد و انتظاری فراتر از شخص ایشان است و یا اینکه متن حکم متاثر از فضای محافظه کارانه مدیریت شهری تهیه شده است که در این صورت باید شهردار محترم پاسخ بدهند که چرا با وجود تاکیدات موکد مقام معظم رهبری بر گسترش فرهنگ اسلامی و انقلابی در حوزه ماموریت مدیریت شهری باز هم عبارتی چنین باید در حکم انتصاب مدیرعامل سازمان فرهنگی تفریحی دیده شود و کم ترین اشاره ای به تقویت جناح فرهنگی مومن و حرکت های خودجوش مردمی و نهال‌هایی که در عرصه فرهنگ روییده است نشود؟ مگر در حکم دوره جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی به نقش حلقات مکمل و تسهیل‌گر و الهام‌بخش دستگاه‌های فرهنگی نظام در فعالیت‌های خودجوش و فراگیر مردمی عرصه‌ی فرهنگ تاکید نشده است؟

 

البته نگارنده از جناب شهردار محترم مشهد در خصوص اصل این انتصاب تقدیر می کند چرا که در شرایطی که برخی اعضای کمیسیون مربوطه و شورای اسلامی شهر در تلاش جهت تثبیت همان حرکت محافظه کارانه گذشته هستند, ایشان با یک اقدام انقلابی هم معاون فرهنگی اجتماعی و هم مدیرعامل سازمان فرهنگی تفریحی را از عناصر دردآشنا و مشرف بر مسائل فرهنگی و با روحیه انقلابی و معتقد به اسلام سیاسی انتخاب نموده اند ولی زنگ خطری نیز برای ایشان به صدا در آورم که مبادا بستر و زمینه کار برای اقدام انقلابی و اسلامی این برادران عزیز آماده نگردد و ادبیات حاکم بر دوره  10ساله گذشته شهرداری در حوزه فرهنگ بر ایشان مستولی گردد.

 

اما به راستی چرا گفتمان مقام معظم رهبری در حوزه شهرها، گفتمان فرهنگ شهروندی و هویت شهروندی نیست بلکه گفتمان فرهنگ اسلامی و انقلابی است؟ چرا معظم له عامل اصلی برای پیشرفت كشور و حركت به سوی عزت واقعی را، حفظ و تقویت فضای تدین و دین‌داری در فضای شهرها و روستاها می دانند؟

 

برای اینکه این بحث کمی باز شود نظر شما را به بخشی از فرمایشات مقام معظم رهبری^{(حفظه الله)} در موضوع فرهنگ جلب می کنم:

 

«تاکید روی مساله فرهنگ دلایلی دارد از جمله دینی کردن جامعه و تکیه بر معنویت, اقتدار فرهنگی به مثابه اقتدار حقیقی و شکل گیری جبهه عظیم فرهنگی در برابر جمهوری اسلامی» ^{دیدار با جمعی از مسئولان فرهنگی 7/11/1387}

 

«دینی کردن جامعه با تکیه بر معنویت یعنی رفتار و اخلاق مردم منطبق با معیارهای دینی باشد و این خواسته اسلام است و تکیه ما بر معنویت تکیه روی تکامل معنوی و عروج انسانی است» ^{دیدار با جمعی از مسئولان فرهنگی 7/11/1387}

 

«کار ما فقط این نیست که اقتصاد مردم, عزت سیاسی, عزت علمی را در جامعه بالا ببریم علاوه بر اینها معنویت, اخلاق اسلامی و  تسهیل بستر عظیم به سمت انا لله و انا الیه راجعون نیز مد نظر ما می باشد.» ^{دیدار با جمعی از مسئولان فرهنگی 7/11/1387}

 

«بنابراین در کار فرهنگی اهتمام و تاکید داریم در غیر صورت کارهای ما تمام نخواهد بود و انقلاب پیش نخواهد رفت.» ^{دیدار با جمعی از مسئولان فرهنگی 7/11/1387}

 

لذاست که نظام اسلامی در پی پیشرفت به جای توسعه است و از همین سیاق به دنبال سبک زندگی اسلامی به جای فرهنگ شهرنشینی و شهروندی است. مفهوم فرهنگ شهروندی از آن مفاهیمی است که همیشه محل مناقشه بوده است. آیا منظور از فرهنگ شهروندی فرهنگی است که منتسب به شهروند می باشد مثل فرهنگ سازمانی یا فرهنگ پزشکی یا فرهنگ دانشگاهی یا فرهنگی است که بر محور شهروند شکل می گیرد؟ اگر فرض اول را بپذیریم اشکالی پیش نمی آید چرا که عرصه های فرهنگی را متمایز کرده ایم ولی اگر منظور از فرهنگ شهروندی فرهنگی است که بر محور شهروند شکل می گیرد(اومانیسم یا انسان محوری) و شهروند فصل مقوم آن فرهنگ می باشد با اصول اسلامی ما سازگاری ندارد چرا که محور و فصل مقوم ما در فرهنگ، همان اصول و ارزشهای انقلابی و دینی ما می باشد.

 

بنابراین ساخت حقیقی و هویت اصلی نظام اسلامی, همان آرمانها و شاخص های گفتمانی انقلاب است که طرح آنها در شرایط و محیط اجتماعی مدرنیته, درخشندگی و تلالو خاصی می یابد و علی رغم همه مخالفت ها انگیزه مقاومت را در دل ها زنده نگه می دارد. بنابراین شناسایی و طرح اجتماعی شاخص های اسلام و انقلاب و محوریت یافتن آنها در برنامه ریزی ها، عامل اصلی در ارتقای ظرفیت نظام اسلامی است که پیگیری آنها از هضم و انحلال این نظام در محیط مدرنیته جلوگیری می کند.

 

و حال سوال اصلی تر اینکه چرا در طول این 15 سال از ارائه مطالبات ایشان این گفتمان هنوز در بدنه مدیریتی شهر جانیفتاده است؟ چه دست‌هایی در کار است که هنوز هم با وجود عناصر ارزشی در ساختار حوزه معاونت فرهنگی مبنای نادرست فرهنگ شهروندی که یک عبارت وارداتی و محصول تمدن اومانیستی و انسان مداری غربی می باشد باید در حکم انتصاب مدیرعامل سازمان فرهنگی تفریحی پایتخت معنوی کشور محوریت داشته باشد و به ظرفیت ویژه زیارت و ولایت که ام المعارف مکتب اهل بیت است اشاره ای نشود؟ آیا این همان حرکت خزنده ای نیست که مقام معظم رهبری در دیدار شورای اسلامی شهر و شهرداران تهران تذکر دادند که برخی افراد برای زدودن ارزشهای انقلاب اسلامی از جامعه و تغییر مسیر مردم از خط انقلاب تلاش می کنند؟ آیا این بستن دست مدیران انقلابی و متعهد حوزه معاونت فرهنگی شهرداری در پرداختن به گفتمان انقلاب اسلامی و ارزشهای اسلام نیست؟ وای به روزی که دستگاه‌های رسمی کشور و مسئولین و متولیان فرهنگی قولا و عملا، عمدا یا سهوا، جاهلانه و غافلانه یا عامدانه و مغرضانه به فرهنگ دشمن کمک کرده و نقشه او را تکمیل نموده و اهداف و فکر او را ترویج نماید.