برخی اعضا لشکر یک نفره اند! / شورا راهکاری برای مشارکت مردم در تصمیم گیری‌ها تعریف کند/ عملکرد شورای چهارم با گذشته مقایسه و نسبت به آینده سنجیده شود

به گزارش قاصدنیوز، پس از گذشت یک سال از شروع فعالیت قانونی چهارمین دوره شورای اسلامی شهر مشهد، امری که تحقق آن بیش از پیش مطالبه مردم و نخبگان از نمایندگان خود در پارلمان شهری می باشد، ارائه گزارش عملکرد فردی برای سنجش فعالیت آنان است.

 

در این راستا قاصدنیوز، در قالب پرونده ای سعی دارد به ملاک ها و معیارهایی جهت سنجش دقیق تر فعالیت فردی اعضای شورای اسلامی شهر برسد.

 

در بخشی از این پرونده مصاحبه هایی با نمایندگان مردم در شورای شهر انجام گردید. در قسمتی دیگر از پرونده «شیوه های سنجش عملکرد یکساله اعضای شورای شهر» به سراغ تعدادی از فعالان فرهنگی، اجتماعی رفته ایم تا نظر آنان در این خصوص جویا شویم. در ادامه، گفتگوی ما را با علی سهیل یکی از چهره های فرهنگی و اجتماعی مشهد و استان می خوانید قابل ذکراست این گفتگو به علت طولانی شدن در قالب یک مطلب مجزا منتشر گردید.

*   *   *

- به نظر شما اصولا چرا ضرورت دارد که از مسئولان این توقع وجود داشته باشد که گزارش عملکرد خود را به مردم اعلام نمایند؟

ببینید پاسخگویی روی دیگری هم دارد و آن مطالبه گری و پرسش‌گری است و اینکه کدام یک از این ها اولویت دارد، قابل بحث و بررسی است. حقیقت این است عدم گزارش دهی گاهی به علت عدم توجه به انجام وظیفه است و گاهی نیز دلیل آن عدم انجام درست وظیفه پرسش گری است یعنی عدم پرسش گری ما باعث عدم پاسخگویی مخاطب ما می شود، در حالی که گزارش دهی وظیفه شرعی و تکلیف حقوقی یک نماینده است.

 

اگر پرسش‌گری و در مقابل، گزارش دهی صورت نپذیرد، احتمال انحراف و ایجاد آسیب های فراوانی وجود خواهد داشت. به همین خاطر نیز آگاه سازی و حساس سازی نسبت به این موضوع بسیار مهم است و جزء وظایف و رسالت های مهمی است که برخی رسانه ها کمتر به آن توجه می کنند و جای خوشحالی دارد که قاصدنیوز در حال پرداختن به این مهم است و به تحقق آن کمک می کند.

 

- به نظر شما چه ملاک هایی باید داشته باشیم تا با این ذره بین بتوانیم سنجشی درست بر عملکرد اعضای شورای شهر داشته باشیم؟

 

مواردی که شما برای سنجش عملکرد مطرح کردید، ملاک های بسیار خوبی بود و مشخص است با انجام پژوهش و نظرسنجی به این شاخص ها رسیده اید؛ با این حال کمی و کاستی هایی هم دارد. به عنوان مثال شما به بحث فردی توجه کرده اید ولی به وظایف اعضا در قبال تشکیل کارگروه ها که زیرمجموعه کمیسیون ها محسوب می شوند اشاره ای نکرده اید. اگر شما لیست کارگروه ها را داشته باشید، متوجه می شوید که کدام عضو توانسته به وظیفه خودش به عنوان مسئول کارگروه درست عمل کند. الان کارگروه هایی وجود دارد که اصلا تشکیل نشده است. کارگروه هایی هم هست که دو یا سه جلسه تشکیل شده است و دیگر ادامه پیدا نکرده اند. برخی کارگروه ها نیز که چندین جلسه تشکیل شده اند، خروجی مشخصی نداشته اند.

 

 

- در همین موضوع کارگروه ها، طریقه تشکیل آن چگونه است؟

کمیسیون ها براساس وظایفی که دارند، اولویت هایی را که شورای شهر تعیین می کند به اولویت ها و اهداف ریزتری تقسیم می کنند و برای رسیدن به این اهداف کارگروه هایی ذیل کمیسیون ها شکل می گیرد. بنابراین هر کمیسیونی چندین کارگروه در زیرمجموعه خودش دارد.

باید از اعضای شورا پرسیده شود که چند طرح از طریق کارگروه ها به کمیسیون و از کمیسیون ها به صحن علنی آمده و رأی آورده است. کارگروه هایی که از یک یا دو تن از اعضای شورای شهر و متخصصین، نخبگان و فعالان مربوط به آن کارگروه تشکیل می شود. اگر این ارتباط بین کارگروه ها و شورای شهر وجود داشته باشد، شورای شهر می تواند مدعی باشد که با مشارکت مردم درحال تصمیم گیری است.

 

- برای سنجش، دیگر چه ملاک هایی وجود دارد؟

یکی دیگر از ملاک هایی که می شود مدنظر قرار داد، بررسی پیشنهادهایی است که درباره تصویب طرح ها و لوایح در شورا مطرح و ارائه می شود. باید بررسی کرد که یک عضو شورا درباره یک طرح یا لایحه چه پیشنهادهایی دارد و در شورا ارائه می دهد.

 

معیارها نطق پیش از دستور اعضا و محتوای آن هم یک ملاک است. برخی اعضا در این نطق ها حرف های خوبی می زنند و برخی خوب حرف می زنند؛ سؤال این است که آیا فقط خوب حرف زدن کافی است یا حرف خوب هم در نطق پیش از دستور باید زده شود؟ آیا محور سخنان مطرح شده توسط عضو شورا با اولویت هایی که در کار انتخاب کرده است، ارتباط دارد؟ آیا این سخنان دربردارنده آسیب ها و نقاط ضعفی است که باید به نقطه قوت و فرصت تبدیل شود؟ 

 

مسئله دیگر، بحث رعایت اخلاق و قانون در صحن علنی است. به عنوان مثال، قانون این است که اگر کسی می خواهد تذکر بدهد باید بگوید این تذکر را بر اساس چه ماده ای بیان می کند. برخی افراد زمانی که تذکر می دهند اعلام نمی کنند براساس چه ماده ای تذکر را مطرح کرده اند. و یا مثلا قرار است مصوبه ای در شورا تصویب شود که با برنامه پنجم توسعه منافات دارد؛ یکی از اعضا این منافات با قانون را تذکر می دهد و بعد می بینیم که برخوردها و فشارهایی برای این عضو به وجود می آورند. بنابراین قانون گرایی و اخلاق جزء ملاک هایی هستند که اعضای شورای شهر باید براساس این ها مورد ارزیابی قرار بگیرند.

 

ملاک بعد، تعداد افرادیست که هر عضو شورای شهر توانسته برای کمک به خودش و اهداف شورا به خدمت بگیرد. منظور از به خدمت گرفتن، استخدام کردن نیست. برخی اعضا، بدنه مردمی و تشکلی دارند ولی برخی لشکر یک نفره اند و این موضوع را می توان از کارگروه ها و تشکیل یا عدم تشکیل کارگروه توسط اعضا به دست آورد.

 

یک مسئله دیگر که اهمیت فراوانی هم دارد این است که باید بررسی کرد که کدام یک از اعضای شورای شهر بدون اینکه شما و یا سایرین خواسته باشید، به طور داوطلبانه گزارش داده اند. در بین نمایندگان مجلس تا جایی که می دانم تنها یک نفر گزارش عملکرد خود را ارائه نموده است.

 

تاخیرها و غیبت های افراد و همچنین جمع بندی و تحلیل این موارد و ارائه دسته بندی شده این اطلاعات نیز می تواند به ما کمک کند.

 

 

- به جز شاخصه ها، قالب ها، روش ها و چگونگی سنجش عملکرد اعضای شورای شهر چیست؟

 واقعیت این است که نیاز به انجام یک سلسله اقدامات است. مردم، طیف وسیعی از جامعه را شامل می شوند و اکثریت این طیف وسیع نه فرصت و نه حتی انگیزه و توان این کار را دارند و توقعی هم نیست، اما گروه های مرجع و نخبگان هستند که وظیفه اصلی را در این امر دارند چراکه این افراد مورد اعتماد جامعه هستند و چشم مردم به اینهاست.

 

در سطح بعدی فعالان فرهنگی و تشکل ها هستند که باید به نوعی نظارت کنند و پیگیر عملکرد نمایندگان باشند.

 

بخش دیگری از کار هم برمی ­گردد به رسانه های گروهی و مردمی که می توانند اثرگذار باشند. به نظر من آموزش و یادآوری این موضوع از وظایف مهمی است که رسانه ها و به خصوص صداوسیما که یک دانشگاه بزرگ است در انجام آن کوتاهی کرده است. رسانه ها باید رفتار درست و مطلوبی که شهروندان و اهالی شهر مشهد باید نسبت به نمایندگان شان داشته باشند را به آنها آموزش دهند.

 

اما شیوه هایی که خواص، نخبگان و فعالان فرهنگی باید برای بیان مطالبات خود اتخاذ کنند؛ یکی از این شیوه ها نظارت است، به عنوان مثال یک گروه تشکیل شود و مذاکرات صحن مجلس که از رادیو نیز پخش می شود را پیگیری کنند و مباحث را دنبال کنند.

 

درخصوص جلسات شورای اسلامی نیز، یکی از اولین اقداماتی که باید انجام بشود این است که نخبگان و فعالان به خودشان این زحمت را بدهند و در صحن علنی شورا حضور پیدا کنند و از نزدیک شاهد فعالیت اعضای شورا باشند. به این ترتیب زمانی که نمایندگان شاهد این حضور باشند، متوجه خواهند شد که بر کار و اعمال شان نظارت وجود دارد؛ نظارتی که به طور قطع روی رفتار آن ها اثر می گذارد. ما نباید شورای چهارم را مثل شورای سوم رها کنیم تا بعد از 6 سال کار به جدایی و استعفا و اختلاف برسد درحالی که با یک نظارت صحیح می توانستیم جلوی خیلی از این اتفاقات را بگیریم.

 

 البته نکته دیگری هم وجود دارد که باید به آن توجه کنیم. ما نیز در وهله اول باید آمادگی خودمان را برای کمک به نمایندگان اعلام کنیم و هر کمکی که در بحث کمیسیون ها و یا کارگروه ها از دست ما برمی ­آید برای آن ها انجام دهیم تا نمایندگان احساس کنند که ما پشتوانه و کمک کار آنها هستیم. و از طرفی اگر از آنها کوتاهی و کمی و کاستی دیدیم انتقاد کنیم. بنابراین ما وظیفه ای دوسویه داریم و من معتقدم باید نسبت به نمایندگان حامیِ منتقد بود.

 

 

- آیا این مطالبه گری عملکرد و گزارش دهی ضرورت دارد از نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم انجام شود؟

قطعاً. نه تنها نمایندگان شورای شهر و مجلس بلکه مسئولین اجرایی هم باید پاسخگو باشد و هیچ استثنائی هم ندارد. مقام معظم رهبری با نوع برخوردشان که می گویند من هم گزارش می دهم و پاسخگو هستم به ما یاد داده اند که همه باید پاسخگو باشند. این طور نیست که فقط نمایندگان وظیفه داشته باشند گزارش بدهند.

 

بنابراین ما یک بیماری طولانی و قدیمی داریم که پیگیری و مطالبه نکرده ایم و این تبدیل به رفتاری غلط در جامعه شده است. فعالین فرهنگی، نخبگان و رسانه ها باید کمک کنند و با شجاعت سوال کنند و گزارش بخواهند و همه با هم کمک کنیم تا راه اشتباهی را که تا به حال می رفتیم را به مجرای صحیح خودش برگردانیم.

 

- آیا در ادوار گذشته شورا یا مجلس نمایندگانی بوده اند که به دلیل کم کاری جریان های نخبگانی، دچار تغییر در مسیر شده باشند و نسبت به آنچه که به مردم قول داده بودند و وظیفه ای که باید انجام می دادند، فاصله گرفته باشند؟

نمایندگان وظیفه ای مستمر و جاری در امر گزارش دهی و پاسخ دهی دارند. در انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز، برخی افراد در لیست هایی قرار می گیرند که بعد از راهیابی به مجلس، خلاف جهت اهداف، شعارها، تفکر و روح حاکم بر آن لیست را پی می گیرند و عمل می کنند. متاسفانه شاهد بروز این اتفاق در شورای اسلامی شهر نیز هستیم. زمان انتخابات افراد در دسته بندی هایی قرار می گیرند که بعد از راه پیدا کردن به شورا و صحنه تصمیم گیری و اجرا راه دیگری را می روند.

 

این موضوع از این جهت اهمیت دارد که وقتی لیستی تهیه می شود هماهنگی، تعامل مثبت، نگاه مشترک و هم جهتی این افراد در موفقیت شورای شهر بسیار مؤثر است. به عنوان مثال اگر قرار باشد پنج نماینده از یک لیست به مجلس راه پیدا کنند ولی در مجلس هر کدام یک حرفی بزنند، طبیعی است که نمی توانند منافع یک شهر را تامین کنند. در شورای شهر نیز وقتی عده ای در یک لیست مشترک قرار می گیرند به این معنی است که ما یک میثاق جمعی و هدف مشترک داریم، حال اگر در شورا برخلاف روح این میثاق و توافق جمعی عمل کنند و هر کسی راه خودش را برود و به نظر خودش عمل کند، طبیعی است که با آن پیمان و میثاق اولیه که براساس آن رأی آورده اند، منافات دارد.

 

- چطور می شود جلوی این اتفاق را هم در انتخاب اولیه یک فرد و هم در مسیر حرکت این فرد به عنوان عضو شورای شهر گرفت؟

خوشبختانه در انتخابات شورای شهر چهارم راه اصلی را پیدا کردیم. باید به سراغ شاخصه های اصلی برویم و برنامه های یک فرد را درنظر بگیریم و با نگاهی دقیق تر لیست ها را ببینیم و کاندیداها را انتخاب کنیم. در این انتخابات، هرچند که اصل جهت و سمت و سوی حرکت ما درست بود ولی در تاکتیک ها و تکنیک ها اشتباهاتی نیز صورت گرفت ولی به نظر من، راه اصلی را پیدا شده است. و راه اصلی و درست این است که بر اساس شاخص ها و همچنین وعده هایی که افراد می دهند نمایندگان را انتخاب کنیم و مرتب بر اعضای شورا نظارت داشته باشیم.

 

متاسفانه ما دچار این آسیب قدیمی هستیم که افراد را انتخاب می کنیم و تا انتخابات بعدی کاری به کار نمایندگان نداریم. نتیجه اش هم این می شود که در بین نمایندگان مجلس شورای اسلامی، فقط یک نفر گزارش می دهد که من در این مدت چه اقداماتی انجام داده ام و باقی نمایندگان احساس وظیفه نمی کنند که باید گزارش بدهند. نمایندگان شورای شهر نیز گزارش عملکرد خود را ارائه نکرده اند.

 

 

- یک سوالی که برخی ها مطرح می کنند این است که آیا احساس نمی شود که ارتباط شوراها با بدنه مردم قطع است؟

 

 

مردم باید در تصمیمات مشارکت داشته باشند و خودشان تصمیم گیری کنند. 25 عضو شورای شهر باید زمینه مشارکت بیشتر مردم را فراهم کنند نه اینکه خودشان به جای مردم هرطور خواستند تصمیم گیری کنند؛ ظرفیت مردم بسیار بیشتر از ظرفیت این 25 نفر است.

 

بنابراین به نظر من یکی از مسائلی که باید بررسی شود این است که بدنه کارشناسی  نخبگان دانشگاهی و متخصصان شهر به چه اندازه در تصمیم گیری ها و طرح های مختلف کمیسیون ها مشارکت داشته اند.

 

- آیا منظور شما این است که به عنوان مثال اگر مردم ایده و نظری دارند، راهی باشد تا به گوش شورا برسانند؟

این ارتباط بسیار مهم تر از رساندن ایده و نظر است به این دلیل که اعضا با تکیه بر مشارکت و همفکری با جامعه است که می توانند موفق باشند. مشارکت در تصمیم گیری، حمایت و کمک در اجرا را به دنبال دارد، بنابراین اگر شورای شهر بدون این مشارکت ها طرح هایی را بررسی کند و به تصویب برساند، در اجرا دچار مشکل خواهد شد. بنابراین بحث من این است که شورای شهر باید راهکار و شرایطی را طراحی کند تا مردم بتوانند با شورا تعامل داشته باشند. اگر امروز این راهکار و این مسیر وجود ندارد، مشکل بزرگی است.

 

به نظرم طرح حجت الاسلام دکتر بحرینی با موضوع «پارلمان مجازی» ایده ای بسیار خوب برای مشارکت نخبگان در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی هاست.

 

- به نظر شما نشر عملکرد، مواضع و... اعضای شورا به صورت رسمی به شفافیت کمک نمی کند؟ مثلا صوت جلسات بر روی وب قرار گیرد؟

به نظر من نه تنها در دسترس قرار گرفتن این موارد مهم است، بلکه تحلیل این اطلاعات نیز اهمیت دارد. در صحن علنی شورا، گاهی نطق نماینده تکثیر می شود، اما چه کسی وظیفه دارد تا این ها را جمع آوری کند؟ آیا سایت شورای شهر نباید متن این نطق ها و سخنان را در سایت شورا قرار دهد؟

 

ما باید مطالبه کنیم. شاید گاهی آن ها نخواهند تا این موارد منتشر بشود چراکه مطرح شدن و رسانه ای شدن برخی مباحث، فرصتی ایجاد می کند برای نقد کردن.

 

اگر صوت جلسات علنی منتشر بشود به شفاف سازی و نظارت دقیق تر کمک می کند. البته اگر روابط عمومی شورا این کار را نکرد، سایر رسانه های مردمی باید این کار را انجام دهند. وقتی رسانه ها می توانند در شورا نماینده ثابت داشته باشند و میز رسانه دارند، چرا نمی آیند و این کار را نمی کنند و حتی یک کار تفصیلی و تحلیلی از این یک ساله انجام نمی دهند؟ روزنامه هایی مثل قدس، خراسان و سایر رسانه ها می توانند این خواسته ها، اطلاعات و فضای لازم را ایجاد کنند.

 

البته یک آسیب نیز در این زمینه وجود دارد و شورا با آن مواجه است که رسانه ها نیز در این موضوع بی تقصیر نیستند و آن  تظاهر و خودنمایی برخی اعضاست.  بعضی از نمایندگان صحبت هایی را مطرح می کنند که بیشتر جنبه تبلیغی برای نماینده دارد و به درد حل مشکل شهر و قانون گذاری نمی خورد. این حرکات نمایشی که گاهی در معرض رسانه هم رخ می دهد، مسائلی است که نباید به حساب کار و تلاش و فعالیت اعضا گذاشته شود.

 

- در مجموع عملکرد کلی یک سال اول دوره چهارم شورای شهر مشهد به نظر شما چگونه بوده است؟

 

شورای چهارم در همه زمینه ها با وجود کاستی ها، از شورای سوم جلوتر است و برداشتم این است که این شورا چه در بحث اعضا و چه در بحث کمیسیون ها و همچنین عملکرد و جمع بندی کلی از شورای سوم به مراتب موفق تر بوده است.

 

 

در سنجش عملکرد کلی هم باید این مقایسه بین دو دوره انجام بپذیرد. یعنی اگر می خواهیم مقایسه درک درستی از کمیسیون ها و کارگروه ها و یا حتی از اعضای شورا داشته باشیم، باید ببینیم عملکرد گذشته و شورای سوم چگونه بوده است و بعد آن را با عملکرد شورای چهارم مقایسه کنیم.

 

لذا نهایتا باید به روند حرکت شورا نگاه کرد که آیا بهتر از قبل شده است و آیا حرکت به سمت نقطه مطلوب نسبت به شورای گذشته سرعت خوبی پیدا کرده است یا خیر؟ یعنی باید به آنچه بودیم، هستیم و باید برسیم نگاه کنیم.