پاسخ ظریف به سخنان روحانی درباره پایبندی طرف مقابل به انجام تعهدات توافق ژنو

آقای روحانی در گفتگوی تلویزیونی چند روز پیش خود، در پاسخ به سوال خبرنگار در مورد نگرانی‌ها بابت پایبند نمودن طرف مقابل به تعهداتش، ادعا نمود طرف غربی به تعهدات خود در توافق ژنو عمل کرده است و این نشانه‌‌ی مثبتی است برای اجرای بدون مشکل توافق جامع (+):

در توافق ژنو طرفین به عمده توافقات عمل کردند و این تجربه نشان داد کار قابل پیشرفت است… ما در آن توافق موقت ژنو که مربوط می‌شود به اوایل آذر ۹۲ تا امروز که هنوز هم ادامه دارد آن توافق موقت، ما در مقام عمل آزمایش کردیم یعنی ما عمل کردیم آنها هم عمل کردند. معلوم است که می‌شود. ما الان توافقی که با ۱+۵ انجام دادیم مگر پایانش چند ساله است یک توافق ۱۰ ساله است. توافق گذشته سه ماه دیگر دو سال می‌شود بنابراین ۵ برابر همان است. اگر ما یک پنجم مفاد توافق را امروز انجام دادیم می‌تواند علامتی باشد برای اینکه ما می‌توانیم کار را پیش ببریم.

به گزارش «یک بیست» در حالی روحانی از عمل طرف مقابل به تعهداتش سخن می‌گوید که وزیر امور خارجه دولت یازدهم بعد از بیانیه لوزان با حضور در برنامه تلویزیونی نگاه یک به صورت نرمی، در همین زمینه از طرف غربی انتقاد کرد:

دیدیم  که جان کری در صحبت‌های خود تاکید کرد در یکسال گذشته [اجرای ​ توافق ژنو تا انعقاد توافق لوزان] ایران به تمام تعهداتش عمل کرده است اما من نمی‌توانم چنین صحبتی را در مورد آمریکا بکنم.

اما این مهمترین و محکم‌ترین موضع محمد جواد ظریف درباره عملکرد طرف غربی در توافق ژنو و کاهش تحریم‌ها نبود. وی یکسال بعد از توافق ژنو در نامه‌ای که به وزرای خارجه‌ی ۱+۵ فرستاد، به نکات مهمی در این باره اشاره کرده بود که متاسفانه در رسانه‌های داخلی بازتابی نیافت. وی در این نامه که به زبان انگلیسی منتشر شده بود، درباره تعهدات طرف غربی نوشت:

The second objective envisaged by JPOA, namely the lifting of all sanctions, is an essential component of any agreement. But some members of P5+1 have become increasingly reluctant to abandon this counterproductive, illegal and inhuman instrument of coercion even at the expense of putting in jeopardy the entire process that provides certainty and assures transparency.… While Iran has shown its good faith by completely fulfilling its part of the bargain under the deal, the US and EU have adopted more measures to maintain and strengthen the sanctions regime than to live up to their sanction-easing commitments.

دومین هدف برنامه مشترک اقدام، رفع تمام تحریم‌هاست که جزء اساسی هر توافقی است اما برخی نسبت به دست کشیدن از این ابزار غیر انسانی، غیر قانونی و غیر سازنده حتی به بهای مخاطره افکندن تمام فرایندی که ایجاد اطمینان کرده و شفافیت را تضمین می نماید ، تردید دارند…. درحالی که ایران حسن نیت خود را با انجام کامل تعهدات خود در توافق نشان داد، آمریکا و اتحادیه اروپا به جای پایبندی به تعهدات کاهش تحریم‌شان، اقدامات بیشتری را برای نگهداری و استحکام رژیم تحریم‌ها اتخاذ کردند.

وزیر امور خارجه در این نامه که بعد از مدت کافی از اجرای توافق ژنو نگاشته شده است، به صراحت می‌گوید که غربی‌ها به تعهدات‌شان برای کاهش تحریم‌ها پایبند نبودند و حتی در همین مدت اقدامات بیشتری برای  حفظ و تحکیم رژیم تحریم‌ها انجام دادند.

حال جای این پرسش باقی است که آقای روحانی چگونه مبنای اعتماد به طرف مقابل در اجرای تعهدات خود در توافق جامع را با توسل به توافق ژنو توجیه می‌کنند؛ در حالیکه حتی وزیر خارجه دولت یازدهم نیز مدت‌ها پیش از این، بر عدم اجرای تعهدات طرف غربی در توافق ژنو صحه گذاشته است؟!

فارغ از میزان پایبندی طرف مقابل به تعهدات خود برای تخفیف در تحریم‌ها، عدم تاثیر توافق ژنو در بهبود فضای اقتصادی و ایجاد گشایش در رفع تحریم‌ها، موضوع دیگری است که پیش از این بسیاری از مسئولین دولتی از جمله وزیر نفت (+)، مدیر عامل شرکت کشتیرانی (+، +)، مسئولین صنایع هواپیمایی (+، +)، خودروسازان (+) و… درباره آن سخن گفته‌اند. پژوهش‌های انجام گرفته در این خصوص نیز نشان می‌دهد که در حوزه‌های مختلف تحریم، توافق ژنو از ایجاد گشایش عاجز بوده است. جالب اینجاست که دولت نیز با وجود سپری شدن یکسال نیم از اجرای توافق ژنو تا کنون هیچ گزارش رسمی و مشخصی از نتیجه این توافق و تاثیر آن بر اقتصاد کشور منتشر نکرده است این پرسش مطرح است که اگر توافق ژنو، اثرات بسیاری مثبتی داشته چرا دولت از ارائه گزارش آن خودداری نموده است.

در مجموع، با توجه تجربه توافق ژنو و همچنین اذعان رئیس جمهور مبنی بر مشابه بودن توافق جامع و توافق ژنو و اینکه توافق جامع مدل بزرگتر توافق ژنو است، از توافق جامع نیز نباید انتظار ایجاد گشایش اقتصادی داشته باشیم.