تلویزیون روشن می‌شود. چهره خندان رامبد جوان درحالی‌که به دوربین خیره شده و لبخند می‌زند، تمام صفحه را پر می‌کند. پس از مکثی ١٠ثانیه‌ای می‌گوید: من رامبد جوان و اینجا استودیوخندوانه. به‌این‌ترتیب درمیان خنده و کف حضار، برنامه آغاز می‌شود. البته این فقط یک نمونه از برنامه‌هایی است که شبکه‌های مختلف صداوسیما برای بازگرداندن نشاط و شادی به اجتماع ساخته‌اند. اواخر سال گذشته طبق آمار منتشرشده رتبه شادی و نشاط ایران میان ١٥٧کشور دنیا ١١٥بوده است و این حکایت از غفلتی فرهنگی در احیای ظرفیت‌های شادی و نشاط در کشور دارد. البته مشهد هم دراین‌میان وضعیت خوبی ندارد؛ چراکه مشکلات بی‌شمار اقتصادی، اجتماعی جایی برای فعالیت‌های جانبی شهروندان نگذاشته است.
به فرهنگ شادی و نشاط توجه شود
هرچند این روزها برنامه‌های تلویزیونی بسیاری برای شادی و سرگرمی مردم ایران روی آنتن صداوسیما می‌رود، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است: «یکی از ویژگی‌های جامعه امروزی گسترش شهرنشینی، دسترسی بیشتر به فناوری، مشغله‌های فراوان، تحمیل استرس‌های متعدد بر افراد، تعامل بسیار فرهنگی و مستعدشدن برای تضعیف هویت فرهنگی، کاهش ارتباطات عاطفی میان مردم، افزایش اختلالات روانی و... است. در چنین جامعه‌ای یکی از دغدغه‌های مهم برنامه‌ریزی مناسب برای افزایش پویایی اجتماعی و روانی به‌عنوان مؤلفه‌ای مهم در سبک زندگی مردم است؛ چراکه یکی از گمشده‌های مردم در چنین جامعه‌ای، نشاط و شادابی اجتماعی است که بدون تردید این نشاط در عملکرد افراد در جامعه تأثیر می‌گذارد.»
سیدحسن موسوی‌چلک که مهمان خبرگزاری مهر در این مصاحبه است، به آماری تأمل‌برانگیز اشاره می‌کند: «برخی آمارهای موجود در کشور نیز گویای همین مسئله است، به‌گونه‌ای‌که طبق سرشماری سال١٣٩٠ بیش‌از ٧٠درصد جمعیت کشور شهرنشین هستند، درحالی‌که این نسبت در ٣٠سال قبل معکوس بوده یعنی ٧٠درصد روستانشین بوده‌اند.»
البته به نظر وی نباید با راه‌اندازی برنامه‌های سرسری و دم‌دستی به خلق شادی و نشاط در جامعه روی بیاوریم و سبک‌بازی را جایگزین فرهنگ شادی واقعی کنیم، بلکه می‌گوید: «نباید فراموش کنیم که تغییرات فرهنگی یک‌شبه انجام نشده و یک‌شبه هم تأثیرات منفی آن از بین نخواهد رفت. شاید به همین دلیل است که فرهنگ به‌عنوان یکی از شعار‌های سال٩٣ تعیین شده تا زمینه تقویت هویت فرهنگی بیشتر فراهم شود. البته امیدوارم که این فرصت را فقط با پارچه‌نوشته یا فراموش‌کردن و محدودکردن ظرفیت‌های فرهنگی اقوام مختلف ایرانی از دست ندهیم.»
شادابی، آسیب‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد
یک کارشناس مسائل اجتماعی هم دراین‌باره به شهرآرا می‌گوید: شادی، موضوعی اساسی و در حوزه سلامت روانی فردی و اجتماعی اثر‌گذار است.
محمدحسن شربتیان بااشاره‌به اینکه سلامت روانی موجب آرامش در سطح جامعه و خانوادهها می‌شود، اضافه می‌کند: هرچه بستر نشاط و شادمانی اجتماعی ازسوی دستگاه‌های فرهنگی و اجرایی در جامعه بیشتر فراهم شود و همه گروه‌ها و طیف‌ها را دربربگیرد، این موضوع در درازمدت موجب گسترش شادی و نشاط خانوادهها می‌شود و نتیجه آن وحدت و همدلی بیشتر میان آن‌هاست.
وی بیشترشدن اعتماد در جامعه و مشارکت اجتماعی افراد و همچنین افزایش سرمایه‌های اجتماعی را از نخستین مؤلفه هایی دانست که می‌تواند شادمانی را به یک رکن در جامعه تبدیل کند.
شربتیان تصریح می‌کند: البته کاهش آسیب‌های اجتماعی و جرم و جنایت هم می‌تواند درازای گسترش شادابی اجتماعی ظهور کند.
این جامعه‌شناس یکی از شاخه‌های مهم نشاط‌اجتماعی را شادی معنوی برمی‌شمرد و عنوان می‌کند: روحیه مشارکت‌طلبی، تعاون و... از مؤلفه‌های حرکت به‌سمت نشاط است که باید از معدن بی‌نهایت قرآن و احادیث اسلامی استخراج شود.
شربتیان بااشاره‌به اینکه باید بتوان از دل دین مباحث اساسی نشاط و شادمانی را بیرون کشید و آن را به میان مردم برد، بیان می‌کند: شادی و نشاطی که با استفاده از بسترهای دینی فراهم می‌شود، اگر تبدیل به راهبردهای اجتماعی شود، می‌تواند در جامعه بسیار ماندگار باشد.
وی بااشاره‌به شرایط خاص مشهد که سالانه میزبان زائران بسیاری از سراسر جهان است، می‌گوید: آنچه از گذشته تاکنون در این کلان‌شهر مذهبی بر جای مانده، وجود روحیه غم و اندوه است که مناسبت‌های فراوانی برای آن یافت می‌شود اما الگوهای شادی و نشاط با استفاده از ظرفیت‌های دین کمتر در این کلان‌شهر ایجاد شده است؛ البته می‌توان امروز مشهد را به پایتخت نشاط معنوی کشور تبدیل کرد.
شادی با احساس گناه ماندگار نیست
یک کارشناس‌ارشد روان‌شناسی نیز با تقسیم شادی به دوگونه درونی و بیرونی می‌گوید: شادی، نوعی احساس مثبت و هیجان مثبت است و شادی درونی ماندگاری بیشتری نسبت به شادی بیرونی دارد. شادی درونی آرامش برای فرد ایجاد می‌کند و او را به‌سمت رشد حرکت می‌دهد.
حسین سلیمان‌پور مقدم بااشاره‌به اینکه اگر شادی در چارچوب قالب‌های عرف، قانون، شرع و عقل باشد، موجب روحیه شادابی و نشاط در جامعه می‌شود، بیان می‌کند: برشمردن برخی شادی‌های بیرونی همچون سرخوشی از اعتیاد، ارتباط با جنس مخالف و... شادی‌هایی دائمی نیستند و درمجموع هر نوع شادی که پس‌از آن احساس گناه و عذاب‌وجدان به انسان دست می‌دهد، شادی درونی و دائمی نیست.
وی با انتقاد از عملکرد برخی افراد که با تمسخر دیگران برای ایجاد روحیه شادی در دیگران تلاش می‌کنند، می‌گوید: در این نوع حرکت‌ها فردی با آزردن فردی دیگر درصدد ایجاد شادی برای جمع است که این حرکت را به‌هیچ‌وجه نمی‌توان توجیه کرد.
سلیمانپورمقدم تصریح می‌کند: مردم و به‌ویژه جوانان و نوجوانان در برخی اتفاقات همچون صعود تیم فوتبال ملی کشورمان به جام‌جهانی یا بازی درخشان فوتبالیست‌ها مقابل تیم آرژانتین تا پاسی از شب در خیابان‌ها حاضر بودند و به شادی پرداختند و وقتی به منزل بازگشتند به‌دلیل تخلیه هیجانات خود دیگر پای ماهواره ننشسته یا به‌سمت آسیب‌های اعتیاد نرفتند. نکته اینجاست که اگر بسترهای شادی اجتماعی و موقعیت‌هایی برای تخلیه هیجانات ایجاد شود، بسیاری از بسترهای آسیب اجتماعی از میان می‌رود.
این کارشناس‌ارشد روان‌شناسی بااشاره‌به ورود عنصری به نام خلاقیت به جامعه یادآور می‌شود: دولت و خانوادهها از نهادهایی هستند که می‌توانند بسترهای مثبت شادی و نشاط اجتماعی را برای جوانان و نوجوانان فراهم کنند و باید به این موضوع بیش‌از گذشته توجه کنند.
سلیمانپورمقدم وجود مکان‌هایی خاص برای تخلیه انرژی و هیجانات جامعه را خواستار می‌شود و اظهار می‌کند: در این مکان‌ها می‌توان از ظرفیت‌هایی همچون خنده‌درمانی استفاده کرد. استفاده از فضاهای خانوادگی و ایجاد بسترهای مناسب برای حضور خانوادهها نیز می‌تواند شادی به‌انحراف‌کشیده‌شده اجتماع را که شامل انواع پارتی، استفاده از مشروبات الکلی و دورهم‌نشستن‌های ناشایست خانوادگی است، جبران کند.
خط قرمز‌های مذهبی دوباره تعریف شود
این مشاور خانواده بااشاره‌به اینکه موسیقی می‌تواند یک شادی مناسب باشد، بر لزوم ایجاد یک شبکه موسیقی در کشور تأکید می‌کند و می‌گوید: بهادادن به تئاترهای طنزگونه و موسیقی‌های محلی می‌تواند در بسترسازی مناسب برای تزریق شادی مثبت و درونی به افراد مؤثر باشد.
وی با انتقاد از برخی خط‌قرمزهای افراطی در مشهد درباره شادی خاطرنشان می‌کند: وضعیت مشهد در حال حاضر در حوزه شادی و نشاط اجتماعی خوب است؛ اما برخی ذهنیت ها با ظاهر دینی، که در واقع پایه دینی هم ندارد، باید شفاف شود و این بازنگری و شفافیت می‌تواند به شادی اجتماعی آحاد مختلف شهر کمک کند.
این مشاور خانواده درباره شادی‌های درونی و بادوام می‌گوید: در دین اسلام بسیار به خنده اهمیت داده شده است؛ وقتی فرد ایثار و گذشت می‌کند، درواقع با این کمک به دیگران نوعی لذت در وی تزریق می‌شود که هرگاه به آن فکر می‌کند، شادمان می‌شود.
سلیمانپورمقدم با بیان اینکه شادی افراد موجب انتقال انرژی مثبت به جامعه می‌شود، اظهار می‌‌دارد: وقتی فرد شادمان می‌شود، به‌صورت غیر‌مستقیم انرژی مثبت به اطرافیان منتقل می‌کند. با این تعریف حتی گاهی ورزش‌کردن می‌تواند موجب نشاط اجتماعی شود.
این کارشناس‌ارشد روان‌شناسی در پایان خاطرنشان می‌کند: شادی موجب برخورد مناسب با پدیده‌های اجتماعی در افراد می‌شود. درواقع با احساس شادمانی‌کردن فرد، هوش هیجانی و رشد اجتماعی او و درنتیجه محیط اجتماعی پیرامونش رشد می‌یابد و موجب ارتباط مثبت با دیگران می‌شود. اگر نشاط و شادابی در افراد نباشد، محیطی بی‌روح و پردغدغه افراد را احاطه می‌کند.
منبع: روزنامه شهرآرا، 13مرداد 1393
http://www.ghasednoor.ir/fa/tiny/news-1167
ارسال نظر