مدل توسعه‌ منتج به برجام، جنگ را در پی خواهد داشت/ در تدوین برنامه ششم حداقل از مدل‌های به‌روز برنامه‌ریزی غربی استفاده شود/ ارائه پیشنهاد دوکارشناس برای اصلاح نقایص این برنامه

به گزارش «قاصدنیوز»، نشست بررسی و نقد لایحه برنامه ششم توسعه با نگاه به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در هفته جاری با حضور حجت الاسلام علی کشوری دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی پیشرفت و حجت الاسلام عبدالحمید واسطی، معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام در محل ستاد ساماندهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.

 

در ادامه مشروح اهم مطالب طرح شده در این جلسه به همراه پاورپوینت و صوت آن می آید:

 

حجت الاسلام علی کشوری :

• اشکالات لایحه برنامه ششم توسعه:
  • تعارض برنامه ششم با اسناد بالادستی: در این لایحه به مهمترین سند یعنی سیاست های کلی برنامه ششم (ابلاغی رهبر معظم انقلاب) که باید مورد توجه قرار گیرد، کم توجهی شده است. به عنوان مثال چند مورد را ذکر کنیم:
     
    • در ماده 70 سیاست های کلی: موضوع پیوست های فرهنگی مطرح شده که در لایحه معلوم نیست چه سرنوشتی دارد.
       
    • در بند دوم ماده 77 سیاست های کلی: مبحث تحول علوم انسانی ذکر شده که در لایحه ارائه شده توسط دولت وضعیت آن مشخص نشده است.
       
    • در ماده 59 سیاست های کلی: حفظ دستاوردهای سیاسی نظام در منطقه آسیا و جنوب غرب مطرح شده که در لایحه وجود ندارد.
       
    • در ماده 75 سیاست های کلی :تحول در آموزش با تاکید بر دوران کودکی و نوجوانی مطرح شده که در لایحه تنها  بند 1 ماده 14 آن هم درباره خرید خدمات از تعاونی ها بحث شده است. یعنی حتی آموزش و پرورش ماده هم ندارد.
       
    • در ماده 68 سیاست های کلی: در موضوع تبیین ارزش های انقلاب و دفاع مقدس، لایحه دولت تقریبا ساکت است.
       
    • در  ماده 45 سیاست های کلی: بحث سیاست های جمعیت مطرح شده که برنامه ششم در این باره ساکت است.
      
       
  • تعارض لایحه برنامه ششم با مفاهیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: در طول 10 سالی از طرح بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توسط رهبر معظم انقلاب می گذرد، هم نظراتی مطرح شده است و هم طبق قانون دولت مکلف به ارائه برنامه بر اساس این الگو شده است. یعنی بر اساس ماده اول برنامه پنجم تخلف قانونی صورت گرفته است.
     
  • اشکالات شکلی: ماهیتاً این برنامه با برنامه 70ساله گذشته برنامه ریزی توسعه در ایران متفاوت است. گرچه که دولتی ها می گویند مدل های گذشته منسوخ شده است و می گویند می خواهیم متفاوت باشد اما می بینیم خودشان در بالای متن لایحه نوشته اند "لایحه احکام موردنیاز اجرای برنامه ششم". یعنی برنامه ششم در درون دولت وجود دارد و به قول آقای نوبخت اصل سند 1300صفحه است. دولت نظام قانونی اجرا را به مجلس آورده است و مجلس از حیث نظارت مقطوع الاید می شود. به این معنا که مجلس مجوز صادر می کند دولت برنامه خود را اجرا خواهد کرد. مهمتر از همه این مسائل این است که ما باید از مدل برنامه ریزی توسعه به سمت برنامه ریزی بر اساس الگوی پیشرفت ببریم.
     
  • اشکالات درون محتوایی: لایحه انسجام درونی ندارد و پیداست با عجله تدوین شده است و دارای تعارض است. به عنوان مثال این تناقض ها را ببینید که چطور میخواهند با سرنوشت کشور بازی کنند:
    • در بند تعالی و مقاوم سازی فرهنگ 3 بند پیشنهاد شده است که عبارتند از:
      • حق پخش مسابقات ورزشی توسط صداوسیما به فدراسیون ها پرداخت بشود. این چه ربطی به تعالی فرهنگی دارد؟
         
    • در ماده 26 دولت گفته است میخواهم نهاد خانواده را تقویت کنم و اعلام کرده است و این از طریق عدالت جنسیتی(این ابر شعار جریان فمنیست است) تحقق پیدا می کند. حالا اگر اشتغال و... را گسترش بدهیم این چه نسبتی با تقویت نهاد خانواده دارد؟
       
    • در بند 1 ماده 19 می گوید: نظام مجوزهای محصولات فرهنگی باید تسهیل سازی شود. اولاً این موضوع مبهم است که منظور چیست؟ ممیزی است، صدور مجوز است یا... ؟ البته در سخنان مسئولان دولتی این بر می آید که به دنبال حذف ممیزی هستند.

 

• سازمان برنامه ریزی تبدیل به دستگاه کپی از اسناد سازمان های بین الملل همانند WTO و WHO و... شده است. یکی از پیشنهادات به جریان نیروهای انقلاب این بوده که مثل سند برجام، برنامه های توسعه را بررسی کنید چرا که بیت المال در ریل این برنامه ها توزیع می شود.

 

• لایحه برنامه ششم کشور در حال بسترسازی برای نفوذ است. خطرناک آنجاست که یک سند رسمی پای دشمن را به کشور باز کند. به عنوان مثال برخی از بندها همانند بند 2 ماده 14 می گوید شعب دانشگاه های معتبر بین المللی در طول اجرای برنامه ششم در ایران بازگشایی شود. این موضوع دو اشکال دارد اول آنکه اگر این اتفاق بیفتد مقوله ترجمه گسترش پیدا می کند. ببینید گاه در کشور مسائل را احصا کرده ایم و سپس وارد با ظرفیت های علمی خارج برای حل آن می شویم اما گاه تعامل را بدون نظام مسائل ایجاد می کنیم که معنایش استفاده مغزها توسط کشورهای بیگانه است. دوماً این بستر از حیث امنیتی باتوجه به تمرکز سرویس های امنیتی به شناسایی نخبگان خواهد انجامید.

 

حجت الاسلام عبدالحمید واسطی:

• نکته ای که باید در بررسی و فضای فهم لایحه برنامه ششم توسعه باید دقت شود این است که ما با یک سند مکتوب رو به روییم و نه با محتوای جلسات کارشناسی و ضمائم آن. دلیل این گونه بررسی هم واضح است که چون این سند قرار است به دست دیگرانی برای اجرا برسد و در این بین باید تبادر معنایی در طیف های مختلف تصمیم گیران تست شود که آیا نظر مجموعه مولفین توانسته است درست مطلب را منتقل کند یا نه. لذا اگر برداشتی دیگری از سند شود این توجیهات منطقی نیست.
   
• این سند در 11 عبارت قابل تلخیص است. می شود گفت که اصلی ترین رویکرد آن اقتصادی است و ذیل آن 7 فرآیند راهبردی را پیشنهاد کرده است.
   
• به نظر می رسد باید در لایحه برنامه ششم توسعه به سمت توسعه انسانی برویم. شعار سازمان ملل توسعه انسانی است که حداقل در سه شاخصه(بر اساس نظرات غربی) امید به زندگی، دستیابی به دانش و معرفت لازم و زندگی با درآمد متناسب قابل ارائه است. 7 شاخص را WHO مشخص کرده است که اینها حداقل در 3شاخص ذکر شده قابل طرح است. این برنامه حتی با شاخص‌های سازمان ملل هم، همپوشانی لازم و تکمیل کننده ندارد.  یعنی این برنامه فارغ از مباحث ارزشی و دین و ایمان، حتی طبق نظریات علوم انسانی در توسعه، قابل پذیرش نیست. لااقل همین برنامه از نظرات منسوخ شده برنامه ریزی استفاده نشود و لااقل در فضای بین المللی از نظریات به روز شده استفاده کند و عیار بین المللی پیدا کند.
   
• با فرض اینکه اگر مالزی را(بدون ارزشگذاری) کشور توسعه یافته اسلامی بدانیم، عده ای این سوال را داشتند که این کشور چگونه در توسعه دیر شروع کرد اما زود به نتیجه رسیده است، به سراغ ماهاتیر محمد نخست وزیر اسبق مالزی رفتند. ماهاتیر محمد در کتابی با نام "اسلام، دانش و مسائل بین الملل" که ماحصل 7سخنرانی در 5 قاره جهان است می گوید: نیروی انسانی غیرماهر هرچه قدر که امکانات بر پای او ریخته شود آن را هدر خواهد داد، لذا به این سمت رفتیم که مهارت های انسانی را گسترش دهیم. ماهاتیر محمد می گوید: ما در وزن‌دهی مهارت‌های اجتماعی به تاثیر نظم در توسعه انسانی رسیدیم و تمام قوای خود را بر آن متمرکز کردیم. در اینجا بود که دیگر متغیرها فعال شد. بحثی که در این میان وجود دارد این است که برنامه ششم توسعه موضوع توسعه انسانی مغفول است و بیشتر به عرصه اقتصادی توجه شده است.
   
• در روش تدوین برنامه روش منطقی طبق مدل های برنامه ریزی راهبردی حداقل این است که شفاف نشده است. وقتی بررسی شود، موارد قابل استخراج است اما باید باید گفته شود مدل برنامه ما مدل x است که بشود فهم گردد. این اختصاص به این برنامه فقط ندارد.
   
• اگر منطق جدیدی قرار است ارائه شود باید ارائه شود، بعد مدل در فضای نخبگانی باید به یک مقبولیت نسبی برسد.
   
• در مقایس تمدنی این برنامه این برنامه با نگاه به فضای چشم انداز و... برنامه باید مشخص کند که چه مقدار به دنبال ساختارسازی و فرآیندسازی است. در فضای تمدنی یک شاخص اصلی فعال "معنا افزایی برای زندگی" است و این گزاره یعنی انسان سالم دارای مهارت زندگی (فارغ از دین). متاسفانه در این برنامه دریافت نشده است.

حجت الاسلام علی کشوری :

• تقریبا 70ساله سابقه برنامه ریزی با نگاه توسعه غربی در کشور وجود دارد. از آغاز سال 1327 پنج برنامه قبل انقلاب و پنج برنامه مربوط به بعد انقلاب است. به لحاظ کمی و در مقایسه با کشورهای دیگر، 70 سال خیلی زیاد است.
   
• از سال 1385 در دانشگاه سمنان رهبر معظم انقلاب، اصطلاح الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت را مطرح کردند . ما الان در ماه سوم از سال دهم گفتمان سازی رهبر انقلاب هستم. گروه ما در پیوست برنامه ششم بر اساس مفاهیم مطرح در اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی پیشنهاداتی را مطرح است
   
• بنده دکتر نوبخت را یار دوازهم جریان الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می دانم. وی در مصاحبه ای گفته است که ما 10 برنامه توسعه ناموفق داشته ایم. یعنی اعتراف به عدم ناکارآمدی این برنامه ها داشته اند. از برنامه سوم تا چهارم 73 حکم اجرایی نشده است. تمام 14 ماده فرهنگی برنامه پنجم تقریبا اجرایی نشده یا حداقل گزارشی از اجرای آن در دسترس نداریم. همانند بحث الگوی پیشرفت، پیوست فرهنگی، حمایت از تشکل های فرهنگی خودجوش و...
   
• علت عدم اجرای درست برنامه های توسعه عدم رعایت شرایط فرهنگی ملت ایران است. یعنی دوگانگی بین اعتقادات، اهداف، مبانی، سبک زندگی مردم که این ها منجر به شکل گیری یک نظام مسائل می شود و تضاد آن برنامه توسعه. لذاست که مشارکت ایجاد نمی شود و اهداف توسعه تحقق پیدا نمی کند. در همین جا تفاوت های بین الگوی پیشرفت و مدل برنامه ریزی غربی تغییر بافت مسائل در حوزه برنامه ریزی است. اَبَرگزاره توسعه غربی می گوید که باید مردم اجرا و مشارکت کنند اگر مشارکت بخواهد اتفاق بیفتد یا باید اصلاح فرهنگی اتفاق بیفتد تا نظام مردم و توسعه برابر بشود یا مسائل مردم موضوع برنامه ریزی قرار گیرد.
   
• جریان توسعه گرا قبل از سال 1327 تلاشش بر این بوده است که مدل تغییر مسائل مردم اجرا شود. یعنی به سمت اقتصاد برود تا از مسائل فرهنگی مهم غفلت شود. راه دوم این است که شرایط فرهنگی مردم لحاظ شود. در برنامه ششم با ماجرای رفع ممیزی و بازکردن پای دانشگاه ها و... به سمت مدل اول رفته اند.
   
• مجموعه ما در طرحی که به نام پیوست الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ارائه شده است به 4 راهکار رسیده ایم: تربیت اسلامی، ترجمه زدایی از پایان نامه ها، پیشگیری از جرم، مقاوم سازی اقتصاد.

 

حجت الاسلام عبدالحمید واسطی:

دانلود پاورپوینت این بخش از سخنان استاد واسطی

 

• از میان بیش از 200 تعریف از گزاره تمدن، این تعریف پیشنهاد می شود که تمام متخصصین تمدنی در سه قید اتفاق نظر دارند : "تمدن = زندگی جمعیِ هم‌افزایِ معرفت‌افزا" / سه قید معرفت و قانون  و فرهنگ در تعاریف تمدنی جاری است.
   
• وقتی هرم نیازها گفته می شود، ذهن ها به سمت مدل مازلو می رود در حالی که هرم در خود مدل مازلو 3 ویرایش دارد و 6 رقیب دارد و براساس گزاره  دینی مدل نیازها قابل استخراج است که برای دیدن این مدل به سایت isin.ir مراجعه کنید.
   
• باید مدل نیازها ریز و دقیق شود. پیشنهاد است که این مدل برنامه ریزی توسعه از برنامه صرفا دانش بنیان که در ابتدای این برنامه نوشته شده است، رویکرد مهارت محور نیز به آن اضافه شود. مهارت به معنای مهارت های فنی و حرفه ای نیست بلکه مهارت های خرد و کلان زندگی است.
   
• یکی از آسیبهای اصلی برنامه های توسعه، ارائه فهرست بلندبالای شاخص هاست. این فهرست 1100حکم برنامه ای دارد. اولویت ها تغییر بنیادین ایجاد می کند و در پی آن مدیر ناخودآگاه به سمت موارد راحت تر که به امکانات و نیروی انسانی خود می خورد می رود، لذا برای اهداف و شاخص ها و ساختارها و فرآیندها اولویت ایجاد کنیم. یعنی "تمرکز راهبردی" ایجاد کنیم. برنامه توسعه هنرش ایجاد تمرکز راهبردی است. برنامه توسعه ای که فهرستی از اهداف و... را ارائه کرده است عملا پیاده شدنی نیست.
   
• اگر برنامه تمرکز راهبردی داشته باشد، باید این سوال را بپرسیم مثلا برنامه ششم برای نخبگان چه تمرکز راهبردی ایجاد کرده است؟ برنامه برای خانواده چه راهبرد متمرکزی؟ یعنی پس از اتمام برنامه مشخص باشد محصول مشخص این بخش، این موارد بوده است.
   
• به نظر باید در محوربندی برنامه حداقل درباره 12محور اصلی از جمله فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، قضائی، بهداشت، و... سخن به میان آمده باشد اما برخی از محورها به چشم نمی خورد یا ادغام شده است. این ادغام ها به جای تمرکز ابهام ایجاد کرده است.
   
• حداقل 50کلان سیستم در فضای تمدنی تعریف می شود. تکلیف اینها در این برنامه تک به تک روشن نیست. اگر این شبکه موضوعات و مسائل ما برای هرکدام از اینها یک حکم برنامه ای باید داشته باشم که این موارد در برنامه نیامده است.
   
• اگر چشم انداز و 4 برنامه 5ساله داریم ، اینها باید پیوستگی و انسجام و تکمیل کنندگی داشته باشد. این مسیر تکمیل کنندگی در کجای این برنامه تعریف شده است.
   
• اصلاح ساختار و فرآیندها مرحله ای دقیق و مهم است. نیروی انسانی در فرآیند اصلاح شده اگر قرار بگیرد، نیروی انسانی ماهر تحویل می دهد. اگر برنامه طبق چشم انداز باشد باید رویکرد اصلاح ساختار و فرآیندها داشته باشیم و با هدف اصلاح مهارت های انسان.
   
• پیشنهاد می شود برای بازسازی برنامه شیوه نگارش و فضای برنامه جهت دقیق شدن و ایجاد تمرکز راهبردی به این شکل باشد:
  • بر اساس قانون، سیاست ها و چشم انداز محورهای کلان عبارتند از..........(12 کلان سیستم)
  • اهداف برنامه عبارتند از..... (کدام یک از اولویت ها با نگاه به تمرکز اهداف)
  • به استناد تحقیقات، وضعیت موجود(بر اساس گزارش) در محورها و اهداف برنامه عبارتند از .........
  • به استناد مطالعات آینده پژوهانه توسط مراجع رسمی پیوست شده (روندها، فرصت ها، تهدیدها، پیشران ها) در محور برنامه عبارتند از.......
  • به استناد به موارد فوق و بر اساس مدل برنامه ریزی راهبردی ............. ماموریت و رویکرد برنامه عبارتند از ............. و تمرکز راهبردی 5سال آینده در محورهای برنامه به شرح زیر است......

 

 

حجت الاسلام علی کشوری :

• پیشنهاد می‌شود نظریه مولد حُکم در بالای حکم قید شود با این نگاه که درک مشترک از احکام به وجود بیاید. گرچه که کار نهادهای تصمیم ساز سنگین می شود اما بهتر از این است که 5سال سر کار برویم که به عنوان مثال گفته شود پیوست فرهنگی طرح ها تهیه شود!
• مباحثی که مطرح شد، غرض اول این نیست که به سمت تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برویم ، بلکه غرض اول پرورش الگوی پیشرفت است. باید به سمتی برویم که فضای درک نیروهای انقلاب از تغییر مدل برنامه ریزی غربی به سمت الگوی پیشرفت فراگیرتر برود که اگر عرصه اجرایی حاکمیت به دست او افتاد مثلا مجددا برای بحث عدالت سراغ ضریب جینی و... نرود!
   
• دولت آقای روحانی بهترین دولت جمهوری اسلامی است. با این استدلال که چون در این دولت از نظریات غربی به نحو حداکثری استفاده می شود و این دولت به چالش راهبردی رسیده است، به بهترین وجه ناکارآمدی این نظریات عیان و آشکار می شود که این فرصت بزرگی برای انقلاب است. وقتی به نحو همگانی اثبات شد که نظریات غربی به چالش کشیده شده است، جامعه سوق پیدا خواهد کرد به مباحث الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی. ما واقعا در یک پیچ تاریخی قرار داریم. مفاهیم غربی واقعا در خود غرب به چالش کشیده شده است. مسئله بحران محیط زیست و تروریسم  و... در حل این موارد به بحران کشیده شده است.
   
• به نظر بنده این مدل توسعه تبدیل به سند برجام شد، برجام به نفود همه جانبه می‌انجامد و این نفوذ  نتیجه‌اش جنگ خواهد شد.
   
• دوستان حزب اللهی 100 بسته الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که تهیه شده است را بخوانند. بحث مشخص که هر بخشی از آن شیوه های اداره جامعه را تبیین می کند.

 

 

***

دانلود صوت برنامه