«بقا» ز جمع رفیقان آن زمان هم رفت

به گزارش «قاصدنیوز»، علی باقرزاده از شعرای خراسان، متخلص به «بقا» در سن ۸۷ سالگی درگذشت. بقا که در حلقه یاران نزدیک رهبر انقلاب از سال‌های دور بود پنجشنبه شب گذشته در مشهد دار فانی را وداع گفت.

وی علاوه بر شاعری، در سفرنامه‌نویسی و خاطره‌نویسی هم قلم می‌زد و همچنین از کارآفرینان بنام و خیران مدرسه‌ساز بود. بیشتر شعرهای علی باقرزاده در قالب قطعه سروده شده‌اند. برخی صاحب‌نظران با‌ توجه به همین قطعات، وی را پس از پروین اعتصامی برجسته‌ترین قطعه‌سرای معاصر دانسته‌اند.

شعرهای «حب وطن» و «بخشدار هویزه را گفتند؛ ترک کن شهر خویشتن را زود» از سروده‌های استاد بقا است. به حلقه دوستان شاعر وی بخش وسیعی از جریان شعر و ادبیات معاصر از جمله غلامحسین یوسفی، محمدرضا شفیعی‌کدکنی و محمود فرخ را نیز باید افزود.

 

رهبر معظم انقلاب نیز برای مراسم بزرگداشت وی در شهریور ماه سال 1392 در مشهد، پیامی صادر کرده بودند. در بخشی از این پیام آمده بود: «این دوست دیرین و شفیق یکی از بازماندگان کم‌شمار مجموعه‌ای از شاعران چیره‌دستی است که در برهه‌ای از زمان، مشهد را کانون شعرِ سرآمد و ممتاز دوران خود ساخته و زبان شعردوستان و شعرشناسان را به تحسین و تکریم جایگاه ادبی خویش گشوده بودند. قطعه‌های بقا همچون قطعه‌هایی از دیبای رنگین و خوش‌نگار در انبوه غزل و قصیده‌ ممتاز آن دورانِ مشهد، جلوه‌ای ویژه و چشم و دل‌نواز داشت، با امید اینکه همچنان پایدار و ماندگار باشد.» 

 

حسین قرایی پژوهشگر شعر و ادبیات  که مدتی را در کنار استاد باقرزاده در مشهد برای جمع‌آوری تاریخ شفاهی ایشان گذرانده است، از جمع‌آوری و انتشار تاریخ شفاهی علی باقرزاده(بقا) خبر داده است. 

 

«درگذشت استاد علی باقرزاده در حقیقت رقم خوردن آخرین صفحه شعرخراسان در قرن اخیر و در ادامه مجد و شکوه تاریخی‌اش بود.» این جمله را جواد محدثی خراسانی در ابتدای یادداشتی که برای درگذشت استاد بقا نوشته، آورده است.

 

این یادداشت می‌افزاید: اگر ملک‌الشعرای بهار آخرین درخت تناور شعر شکوهمند خراسان با هیمنه تاریخی‌اش باشد، نسلی که پس از او همچنان توانستند آن هیمنه و شکوه شعر خراسان را آینه‌گردانی کنند عبارتند از: محمد قهرمان، احمد کمالپور، مهدی اخوان ثالث، غلامرضا قدسی، ذبیح‌الله صاحبکار، محمدرضا شفیعی کدکنی و علی باقرزاده (بقا). ویژگی‌هایی چون: دانش و بینش عمیق، مشرب و منش معرفتی برخاسته از فرهنگ  و ادب فارسی، تواضع و فروتنی، حضور فعال و مستمر و تاثیرگذار در انجمن‌های ادبی که عمدتا خود بنیانگذارش بود، شاگردپروری و انفاق تجربه و علم، ترجیح ندادن هیچ مقام و موقعیتی بر شعر و بسیاری فضیلت‌های دیگر، وجوه مشترک شخصیت و زندگی این هفت شاعر بزرگ سده اخیر خراسان است. 2 تن از این جمع، یعنی مهدی اخوان‌ثالث و محمدرضا شفیعی‌کدکنی پس از بالیدن و به ثمر نشستن، چند دهه پیش از خراسان کوچیدند و مقیم تهران شدند  و همان مسیر را در سطحی وسیع‌تر پی گرفتند و به شهرتی ملی‌تر رسیدند که البته بیش از اینها را نیز سزاوار بودند. 5 تن دیگر یعنی، محمد قهرمان، احمد کمالپور، غلامرضا قدسی، ذبیح‌الله صاحبکار و علی باقرزاده در خراسان ماندند و در سرزمین مادری این سیر و سلوک را پی گرفتند، اما آن رفاقت و عهد اخوت بین این 7 تن در تمام فراز و فرودها، و هجر و وصل‌ها و حذر و سفرها پایدار و استوار ماند.

 

در بخش دیگری از این یادداشت به دوستی و دلبستگی دیرین رهبر انقلاب با یاران خراسانی‌شان نیز اینطور اشاره شده است: اخوان و شفیعی چند دهه پیش به تهران آمدند و جمع 6 نفره باقی‌مانده در مشهد، پرچمداران شعر اوجمند و ارجمند روزگار شدند و جهت‌دهنده مسیر فضیلت و روشنی و خرد در شعر و ادب خراسان. مقام معظم رهبری، احترام خاصی نسبت به 5 تن دیگر مانده در مشهد داشتند که از دوستان قدیمی ایشان، از سال‌های قبل از پیروزی انقلاب بودند: استاد احمد کمال‌پور، متخلص به «کمال» که از قصیده‌سرایان برجسته خراسان بودند، استاد ذبیح‌الله صاحبکار که از غزل‌سرایان برجسته خراسان بودند و نیز دستی در تصحیح متون داشتند و تصحیح دیوان حزین لاهیجی را به توصیه مقام معظم رهبری به انجام رساندند، استاد غلامرضا قدسی که از شاعران برجسته و انقلابی خراسان بودند  و در دوران رژیم پهلوی با مقام معظم رهبری در یک بند زندانی بوده‌اند، استاد محمد قهرمان، غزل‌پرداز توانای روزگار که تصحیح غزلیات صائب توسط ایشان زبانزد است و نیز استاد علی باقرزاده متخلص به بقا که در قطعه‌سرایی ید طولایی داشتند و از سرآمدان روزگارند در سرودن قالب قطعه. استاد باقرزاده، تنها بازمانده جمع 5 نفره دوستان مقام معظم رهبری در مشهد بودند که به دیار باقی شتافتند. چند سال پیش که استاد ذبیح‌الله صاحبکار پس از استاد غلامرضا قدسی و استاد احمد کمال‌پور به رحمت ایزدی پیوستند و از آن جمع  هنوز استاد قهرمان و باقرزاده در قید حیات بودند، مقام معظم رهبری پیام تسلیت درگذشت استاد صاحبکار را خطاب به این دو بزرگوار به این شرح فرستادند:

«دوستان عزیز و غمگسار جناب آقای محمد قهرمان و جناب آقای علی باقرزاده (بقا)؛
درگذشت عزیز دیرین‌مان آقای شیخ ذبیح‌‌الله صاحبکار، اینجانب را در اندوه و تاسفی عمیق فرو برد. این عندلیب شیرین‌کار خراسان، با رفتن خود دوستان و دلبستگان را به غمی بی‌تسلا دچار ساخت و شعر و ادب خراسان، و همه‌ کشور را از غزل‌سرایی نادره‌گوی و هنرمندی برجسته و کم‌ادعا، و دوستان و یاران خود را از رفیقی شفیق و دردآشنا، محروم ساخت.

 

ضایعه‌ درگذشت آن عزیز را به بازماندگان و فرزندان گرامی‌اش، و به شما و یکایک دوستان و همکاران و دوستدارانش، و به جامعه‌ ادبی و شعری خراسان، صمیمانه تسلیت می‌گویم و فیض الهی را برای وی مسالت می‌کنم.
والسلام علیکم و رحمت‌الله»

محدثی با بیان خاطره‌ای درباره دیدار چندی پیش رهبر انقلاب با استاد بقا می‌نویسد: شب گذشته (پنجشنبه‌شب) شاعر ارجمند خراسانی جناب «محمد نیک» که از دوستان نزدیک این پیشکسوتان‌ است وقتی با تاثر فراوان خبر درگذشت استاد باقرزاده را به من دادند، از قول استاد باقرزاده اینگونه نقل کردند: «چند سال پیش که استاد صاحبکار و قهرمان در قید حیات بودند، مقام معظم رهبری شعری سروده بودند که با این ابیات شروع می‌شد:

 گذشت عمر و به دل یاد دوستان باقی‌ست
 شکست ساغر و آن نشئه همچنان باقی‌ست
... به جز کمال ز یاران انجمن ما را
 همین بقا و سهی ماند و قهرمان باقی‌ست»

چندی پیش که به مشهد تشریف آورده بودند و خدمت ایشان مشرف شدم، به آقا گفتم؛ اجازه می‌دهید شعر شما را به تناسب روز تغییر دهم؟ و این بیت را خدمتشان خواندم:
کمال رفت، سهی رفت و قهرمان هم رفت
همین بقا ز رفیقان آن زمان باقی‌ست

تمام رفقای آن زمان همه رفته‌اند و تنها من مانده‌ام  و در این شرایط احساس غربت می‌کنم و این شعر مرحوم فرخ را هیچ‌وقت فراموش نمی‌کنم که می‌گفت:

کم‌کم اندر شهر خود احساس غربت می‌کنم
بس که یارانم سفر کردند و تنها مانده‌ام

گفتنی است،  مراسم تشییع مرحوم باقرزاده روز شنبه در مشهد انجام می‌شود. این شاعر خراسانی پس از تشییع در حرم رضوی، صبح شنبه در مقبره‌الشعرای توس به خاک سپرده می‌شود.

 

منبع: وطن امروز